 |
| De Gouden Zaal in het stadhuis van Augsburg | Der Goldene Saal |
De Gouden Zaal in het stadhuis van Augsburg
Reconstructie van een pronkzaal uit de de late renaissance
______________________________
________________________
Dit is een blogitem over de De Gouden Zaal (Der Goldene Saal) in het stadhuis van Augsburg (Beieren). Een restauratie- reconstructie van een pronkzaal uit de late Renaissance.
Zomer 2015, het aanbod aan historische gebouwen en sites die de tweede wereldoorlog in originele staat hebben overleefd of toch met minimale beschadigingen in Beieren (D), is enorm. Eén van de steden die niet hiervan heeft kunnen profiteren van dit exclusief vrijbriefje, is de stad Augsburg in het zuiden van Beieren. In de nacht van 25 op 26
februari 1944 werd de gehele historische binnenstad van Augsburg
zwaar getroffen door een bommentapijt, ook het stadhuis van Augsburg deelde in deze malaise, maar zoals vele gebouwen in Duitsland zijn deze na 1945 terug opgebouwd of gereconstrueerd.
Augsburg
Reeds de Romeinen noemden haar de
'schitterende provinciehoofdstad'! Augsburg is de op één na oudste stad
van Duitsland en de oudste in Beieren. Augsburg werd in 15 v.Chr. onder
de Romeinse keizer Augustus gesticht. De grootste economische
bloeiperiode beleefde de vrije rijksstad in de 15e en 16e eeuw door de
handels- en bankzaken van de koopmansgeslachten Fugger en Welser. Na de
Dertigjarige Oorlog floreerde met name het kunstambacht van de goud- en
zilversmeden en de boekdrukkers. Tegenwoordig is Augsburg een moderne
grote stad met ruim 265.000 inwoners en een van de belangrijkste
vestigingsplaatsen voor handel en industrie in Beieren.
Bezienswaardigheden
Talrijke pronkgebouwen kenmerken het gezicht van de historische
binnenstad - het renaissance stadhuis van Elias Holl met de 'Gouden Zaal'
en de Perlachtoren, de Fuggerei, de Dom met de glas-in-lood ramen uit de
12e eeuw met afbeeldingen van profeten, de twee St.-Ulrichskerken, de
St.Annakerk met de grafkapel van de Fuggers.
Uit de Renaissance dateren
de pronkfonteinen die in heel Europa bekendheid genieten:
Augustusbrunnen, Merkurbrunnen en Herkulesbrunnen. En niet in de laatste
plaats trekt het marionettentheater Augsburger Puppenkiste de bezoekers
in groten getale aan.
Stadhuis van Augsburg (Beieren)
Twee trappenhuizen verlenen de toegang via twee prachtige hoofdportalen. Ze bevinden zich in het midden, zijdelings van de Gouden Zaal en worden aan beide kanten door zijportalen geflankeerd die als toegang tot de vorstenkamers dienen.
We begeven ons via één van de twee enorme stenen trappenhuizen naar de tweede etage van het stadhuis van Augsburg, deze trap leidt ons naar een deur met bijzonder mooi 'gesmeed' hang en sluitwerk, we treden binnen en de eerste indruk van de afmetingen van de zaal is overweldigend.De Gouden zaal met een lengte van 32,5 meter, een breedte van 17,5 en een hoogte van 14 meter maakt een grootse indruk, die in eerste instantie wordt gevormd door het gouden plafond van de zaal, samen met de beschilderde muren, de ingangspoorten en de marmeren vloer. De nieuwe marmeren vloer is afkomstig uit Adnet bij Hallein en komt van dezelfde steengroeve waar ze bij de oprichting van het stadhuis werden ontgonnen. De figuren en ornamenten aan de muur,portalen en plafond zijn uit hout gesneden en bedekt met in totaal 2,6 kilo bladgoud.
 |
| Portaal in de Gouden zaal |
Muurschilderingen
In een uiterst plastisch gevormde
schijnarchitectuur staat aan elke lange zijde van de Gouden Zaal een rij
van meer dan levensgrote keizerfiguren in grote muurnissen tegenover
elkaar, acht heidense keizers (Romeinse) aan de noordelijke muur en acht
christelijke keizers aan de zuidelijke muur, waarbij de vastgelegde
spreuken op de beschilderde centrale cartouches de zegevierende superioriteit
van het christendom over het heidendom zouden moeten uitdrukken.
Bijvoorbeeld: bij Julius Caesar staat zijn beroemde uitspraak VENI VIDI
VICI (ik kwam, zag, en overwon) de uitspraak van Karel V VENI VIDI
DEUS VICIT (Ik kwam, zag en God overwon)
Onder de ramen zijn op
horizontale ovalen, in blauwe en rode kleurtinten en patronen scènes
uit het leven van de beroemde heidense en oudtestamentische vrouwen op
een visuele manier voorgesteld.
Historie
Op de plaats waar vandaag het belangrijkste bouwwerk van
Elias Holl boven de daken van de stad uitsteekt, stond ook het oude gotische
stadhuis dat in zijn tijd, tijdens de middeleeuwen, zonder twijfel één van de
meest indrukwekkende gebouwen van Augsburg was. In de loop der tijd werd het
meermaals verbouwd, hoewel het uiteindelijk op geen enkele manier meer
overeenkwam met de vereisten van eind 16de eeuw. De resultaten van een planning voor een ingrijpende
verbouwing waren onbevredigend. Daarom besloot de stadsraad op 15 januari 1615 om
een nieuw stadhuis te bouwen.
Na de plechtige eerstesteenlegging op 25 augustus 1615 begon
het nieuwe gebouw zeer snel uit de grond
te schieten, nadat het oude oorspronkelijke gebouw werd afgebroken en de bouwput werd
uitgegraven. De leiding van dit
buitengewoon omvangrijk bouwproject
stelde op organisatorisch vlak een meesterlijke prestatie voor: dat geldt niet
enkel voor de langdurige bezorging van de enorme hoeveelheid bouwmateriaal dat
meerdere keren over grote afstand moest worden aangeleverd, maar ook voor de
inzet van een groot aantal vaklui, ambachtslieden en kunstenaars, die
vaak met niet minder dan 200 man tegelijk aan het gebouw werkten. In het jaar 1643 waren de werkzaamheden beëindigd.
In de volgende 300 jaar zijn er aan het stadhuis geen
buitengewone veranderingen gebeurd, totdat er tijdens de nacht van 25 op 26
februari 1944 het stadhuis en de gehele historische binnenstad van Augsburg
zwaar getroffen werd door een geallieerde
luchtaanval . Nog tijdens de de oorlog werden de eerste veiligheidsmaatregelen
genomen om de overgebleven gebouwen- ruines te
bewaren. Op die manier werd het stadhuis tegen de weersinvloeden
beschermd, en op 16 mei 1947 kon voor de tweede keer in zijn geschiedenis ‘pannenbier’
worden gevierd. In 1955 kon de renovatie van de gevels van het stadhuis uiteindelijk
worden afgerond. De vlotte bouwwerkzaamheden binnen het stadhuis in de daaropvolgende
jaren werden op 18 april 1962 plechtig afgerond met de inwijding van het
gerenoveerde stadhuis. Twintig jaar later stond bij de algemene renovatie van
het stadhuis van 1980 tot 1984 de restauratie van de Gouden Zaal, die getrouw
is aan het origineel, e, één van de vorstenkamers centraal.
De eerste fase van
de renovatie- en reconstructiewerkzaamheden werd op tijd afgerond voor het
2000-jarig stadsjubileum in het jaar 1985. Het ging om het plafond van de zaal,
de portalen en de marmeren vloer. De 2de fase van de reconstructie duurde van 1986 tot 1996 en omvatte de artistieke en bijzondere moeilijke restauratie van de muurschilderingen, de afwerking van het plafond van de zaal met de houtsnijwerken alsook de vergulde, grote beeldhouwwerken op de hoofdportalen en de tegelkachel in de noordwestelijke vorstenkamer. De kosten van beide renovatie- en reconstructiefasen bedroegen ongeveer 9 miljoen Euro, die werden betaald door de staat, alsook door verenigingen, firma's en de burgerij die aanzienlijke donaties ter beschikking stelden. Pas in de jaren 2006/2007 vond de reconstructie van de zuidwestelijke vorstenkamer plaats.
Plafondschildering
Het centrale deel , een groot ovaal schilderij dat Sapientia (wijsheid) belichaamt is
voorgesteld door een vrouwenfiguur in een rijkelijk gewaad met kroon en
scepter. Ze troont op een triomfwagen die door wijzen en rechtsgeleerden wordt
getrokken.
Volgens de spreuk op de band PER ME REGES REGNANT ( door mij
heersen de heersers) wordt wijsheid tot de belangrijkste deugd van heersende
personen verhoven. Aan beide kanten van het ongeveer 24m meter grote schilderij
zijn in het midden panoramaschilderijen te zien, die opnieuw door vier ovale
schilderijen worden omringd. De panoramaschilderijen symboliseren de taken van regenten, de
deugden van een burger in een welvarende gemeenschap.
Op het westelijke panoramaschilderij worden de vruchtbare
effecten van bouwkundig werk voorgesteld, naast ARCHITECTURA is de bouwheer van
het stadhuis, Elias Holl, met bouwplan en passer herkenbaar, met de spreukband
boven hem CIVITATES CONDUNTUR (Steden worden gesticht).
De vrouwenfiguren op de omringende ovale schilderijen
symboliseren het streven naar kennis IUVENTUS SAPIT (De jeugd heeft plezier in
het opdoen van kennis) de ijver en de vruchtbaarheid CIVES PROPAGANTUR ( de burgers groeien en vermenigvuldigen
zich), de werkzaamheid NEMO OTIOSUS (Niemand is onnodig) en de vroomheid CAELUM
APERITUR (De hemel opent zich).
Het oostelijke panoramaschilderij symboliseert met het
leidmotief: HOSTES ARCENTUR (Vijanden worden geweerd) de militaire paraatheid,
die op een visuele manier wordt voorgesteld in de persoon van MINERVA BELLONA.
De vrouwenfiguren op de bijhorende ovale schilderijen
verwijzen naar de geneeskunde, de eerlijkheid, de rechtvaardigheid en de
welvaart.
De Vorstenkamers
Via de vier kleineren portalen in de Gouden Zaal gaat men
naar de vier zijkamers van de Gouden Zaal, de zogenaamde vorstenkamers. Twee
van deze zijkamers, namelijk de vorstenkamers aan de westelijke kant van het
stadhuis werden tot op heden gereconstrueerd. De rijk geprofileerde cassetteplafons
zijn gemaakt van noten -en eikenhout, het spaarzaam decoratief snijwerk aan de
plafonds en de portalen is eveneens gemaakt van notenhout. De elegante
lambrisering uit eiken- en notenhout alsook de parketvloer uit lorkenhout met
afgezette lijsten uit gerookt eikenhout worden gekenmerkt door een passende
soberheid.
Telkens in een hoek van de vorstenkamers bevindt zich een
tegelkachel met een hoogte van meer dan vijf meter en een gewicht van ca. drie
ton. Samen bestaan deze kachels uit meer dan 200 unieke onderdelen met een
overvloed aan decoratieve details. Door grafitisering kregen de kachels het metalen glansbeeld van een gietijzeren
kachel.
 |
| Portaal naar één van de Vorstenkamers | Gouden Zaal Augsburg |
 |
| Houtsnijwerk in één van Vorstenkamers |
De Schilderijen in de noordwestelijke vorstenkamer
De drie grote schilderijen tonen scènes uit de plechtige
inauguratie van Hertog Moritz von Sachsen met de Saksische keurvorstelijke
waardigheid door Keizer Karel V op 24 februari 1548 in Augsburg.
Aan de raampijlers bevindt zich een reeks van zes
schilderijen met halve figuren waarop allegorieën en deugden zijn afgebeeld.
VOLUNTAS (wilskracht ), RATIO (De Rede), RELIGIO (Vroomheid) , POTENTIA (macht),
AUTORITAS (Aanzien) en FELICITAS (geluk)
De schilderijen in de zuidwestelijke vorstenkamer
De drie grote schilderijen tonen de drie regeringsvormen,
monarchie, aristocratie en democratie. De zes schilderijen met halve figuren
aan de raampijlers tonen Romeinse veldheren.
