Ornamentsnijder - PATRICK DAMIAENS: september 2017

MUSEUM Van Loon

______________________

Amsterdam

Op 4 juli 2017 was ik met een goede kennis in Amsterdam, ik had er een afspraak bij een klant, een levering van één van mijn heraldische beeldhouwwerken en dit voor een pand aan de Keizersgracht. Vanuit Maaseik is het bijna 2 uur (1:50) rijden tot Amsterdam en door de vroege afspraak-levering was er zeker genoeg tijd over voor een blitzbezoek aan 'het Venetië van het noorden'.
De goede kennis was nog nooit in Amsterdam geweest en het leek me leuk om hem even te laten kennis maken met een aantal belangrijke gebouwen, landmarks en de unieke sfeer die in deze stad heerst.
Een rondvaart op de Amsterdamse grachten was die dag een absolute must en een goede manier om de stad beter te leren kennen. Deze rondvaart is ook een goede basis om later te bepalen welk Amsterdams stadsdeel je wil bezoeken.

In dit blogitem bezoeken we Museum Van Loon een patriciërshuis aan de Keizersgracht 672 dat sinds 1884 in bezit is van leden van het geslacht Van Loon en daaraan zijn naam ontleent. Een deel van het huis is voor bezoekers opengesteld

Museum Van loon, tuinzicht

Museum Van Loon Amsterdam.

Kort na de aanleg van de Keizersgracht werd het huis in 1671-1672, samen met nummer 674, gebouwd voor Jeremias van Raey, een Vlaamse koopman. Deze tweeling-huizen worden nu ook wel de Van Raey-huizen genoemd. Architect was Adriaan Dortsman. Deze had eerder de Ronde Lutherse Kerk en het Walenhuis (nu consulaat) gebouwd, en de vestingstad Naarden.

Op de gezamenlijke gevels staan vier Grieks/Romeinse goden: de godin van de oorlog Pallas Athena / Minerva, de god van de oorlog Ares / Mars, de god van het vuur Hephaistos / Vulcanus en de godin van de aarde Demeter / Ceres.

Van 1964-1973 werd het huis onder Monumentenzorg gerestaureerd.

In 1772 en 1776 zijn zeer gedetailleerde lijsten van de inboedel gemaakt.

Hal en trappenhuis | Museum Van loon

In het begin van de 17e eeuw werd een begin gemaakt met het aanleggen van de grachtengordel van het IJ tot de Leidsegracht. In 1660 worden de grachten doorgetrokken tot de Amstel. De huizen die aan de buitenkant van de grachten werden gebouwd, kregen een koetshuis aan de Kerkstraat, die er achterlangs loopt. In 1920 had Jhr. Willem van Loon een auto en werd het koetshuis een garage.

De gevel aan de tuinzijde is in 1775 vernieuwd. Boven de deur is een buste van Apollo / Apollon, daarnaast staan zinken beelden van Flora / Chloris en Silenus, met Dionysos / Bacchus op de arm.

Het tuinhuis is een rijksmonument. De ramen op de eerste verdieping zijn onecht, men wilde immers niet dat het personeel naar de tuin kon kijken. Het koetshuis was nog steeds bezit van de familie Van Loon, maar werd in 2009 door het museum gekocht, gerestaureerd en weer als koetshuis ingericht. Het werd in november 2011 geopend en is een trouwlocatie geworden.

Abraham van Hagen, die het huis in 1752 koopt, bouwt een tuinkamer aan de achterkant van het huis. Deze is boven een deel van de keuken, die al eerder is uitgebouwd.

De tuin is door Angrid Tilanus in 1973 opnieuw ontworpen. Het tuinontwerp is geïnspireerd op een tekening van Jacobus Bosch uit 1679. In 1999 heeft Eugénie André de la Porte nog enkele aanpassingen aangebracht. In de tuin staat een rode beuk die in 1884 door de familie Van Loon geplant is.

Trappenhuis

Het hart van het huis is zonder twijfel het schitterende trappenhuis, uitzonderlijk groots voor Amsterdam. De monumentale trap verbindt de belangrijkste woonlagen. Een apart trappenhuis voor de bedienden is er niet. De balustrade, oorspronkelijk geheel uit messing, is gemaakt voor het echtpaar Van Hagen - Trip. Wie heel goed kijkt, kan hubn namen ontdekken in de sierlijke krullen. In het stucreliëf boven de deur zijn onder andere de tekens van de dierenriem en de schone kunsten verbeeld. Op de vloer liggen grote platen marmer die gelegd zijn à livre ouvert, waardoor de tekening in het marmer wordt gespiegeld.

Stucreliëf boven de deur | Trappenhuis Museum Van Loon

Blauwe Salon

De grote ontvangstsalon heeft, zoals de meeste kamers op de bel-etage, een indrukwekkende hoogte van bijna vijf meter. In de hoeken van het stucplafond zijn de vier jaargetijden gesymboliseerd. De kamer speelde een belangrijke rol in het leven van Thora van Loon. Als Dame du Palais van Koningin Wilhelmina vertegenwoordigde zij de Koningin in Amsterdam.
Op haar wekelijkse Jour, haar vaste ontvangstdag, bepaalde Thora hier wie wel en wie niet aan de Koningin werd voorgesteld bij haar jaarlijkse bezoek aan Amsterdam. Zeer bijzonder is dat de Empire parketvloer uit circa 1810 er nog ligt.

Museum Van Loon in Amsterdam | Stijl- en Smaakvolle Interieurs

De Eetkamer

De eetkamer biedt plaats aan vierentwintig personen aan één lange tafel. De kamer wordt nog steeds gebruikt, bij bijzondere gelegenheden door de familie Van Loon, maar vooral ook door bedrijven en particulieren die de kamer huren. De familie Van loon richtte de kamer in in zeventiende-eeuwse stijl met imitatie goudleerbehang. Deze stijl werd in de negentiende eeuw zeer passend geacht voor een eetkamer. Bij de restauratie in de jaren in de jaren zestig door de Jonkheer Maurits van Loon werd de achttiende-eeuwse uitstraling hersteld. Gelukkig waren de spiegel boven de haard en de zogenaamde penanttafel en spiegel tussen de ramen bewaard gebleven.

Museum Van Loon in Amsterdam | Stijl- en Smaakvolle Interieurs

Rode Salon

Deze kamer werd vroeger meestal aangeduid als Herenkamer of Rooksalon. Hier kon Willem Hendrik van Loon zich terugtrekken voor een zakelijke bespreking of na een diner met de heren sigaren roken zonder de dames te hinderen. In het hele huis hangen vrijwel uitsluitend portretten aan de wand. De portretten onderstrepen de ouderdom van het regenten-en koopmansgeslacht, maar waren ook een bron van vermaak. Aan de hand van de portretten konden familiegeschiedenissen worden verteld of ter plekke worden verzonnen. De groene kleur van de wandbetimmering is, net als de kleuren in de meeste andere kamers gebaseerd op de achttiende-eeuwse kleur.

Het Rode Salon | Grachtenpand in Amsterdam

De Tuinkamer

In de achttiende eeuw werd de tuinkamer verfraaid met een verfijnde betimmering en spiegels die de kamer in het oneindige doen herhalen. Het was niet verwonderlijk dat de jonge Thora deze kamer met het fraaie uitzicht op de tuin koos tot haar privévertrek. Vanaf het midden van de jaren twintig gebruikte de familie de tuinkamer als eetkamer wanneer er geen andere gasten waren. Zo hoefde butler Theo minder ver te lopen, zodat het eten warmer op de tafel kwam. De wandbespanning is, net als in alle andere kamers, uitgekozen door Mauritz van Loon en zijn eerste echtgenote Ghislaine van Loon- de Vallois.

Het Familiewapen in hout
Van loon

De Drakensteynkamer

De kamers op de eerste etage waren vooral bedoeld als slaapvertrekken. In de drakensteynkamer stond het bed opgesteld in een alkoof. De kamer ontleent zijn naam aan de wandbeschilderingen die de kamer nu sieren. De schilderingen komen van Kasteel Drakensteyn, het huis van H.K.H. Princes Beatrix. Maurits van loon kocht ze aan omdat het huis in de achttiende eeuw wandschilderingen had, maar ook omdat ze gemaakt zijn in opdracht van dezelfde familie die toen ook eigenaar was van Keizersgracht 672. Behangselschilderingen zijn een typisch Nederlands verschijnsel waarbij vertrekken rondom voorzien worden van een doorlopende schildering.

Drakensteynkamer | Museum Van Loon

De Rode Slaapkamer

De decoraties tonen de overgang van de zwierige rococostijl naar de neoclassicistische Lodewijk XVI-stijl. De kamer is kleiner dan de kamer aan de andere kant van de gang, omdat zich achter de muur waartegen het bed staat de trap bevindt naar de voormalige vertrekken van de bedienden. Om de twee deuren in de gang recht tegenover elkaar te kunnen plaatsen, maar de kamer toch symetrich te laten lijken, is een fopdeur aangebracht. Wanner de deur gesloten is, lijkt het of de deur zich recht tegenover de schoorsteenmantel bevindt. De echte deur is er evenwel naast.

Detail, Ornamenten spiegel | Museum Van loon

De Vogelkamer

Het huis kent in verhouding tot de grootte van het pand een beperkt aantal slaapkamers. Omdat het ruime vertrekken zijn, konden de ruimtes door middel van kamerschermen door meerdere personen worden gebruikt. in de tijd van de familie Van loon is de kamer als kinderkamer in gebruik geweest. Maurits van Loon kon zich nog goed herinneren hoe hij hier met zijn zusters logeerde. In de achttiende eeuw was de kamer bedoeld als bibliotheek. Na de restauratie zijn de boekenkasten weer bruikbaar gemaakt en zijn de sleutelgaten weer zichtbaar. De kamer dankt zijn naam aan de wandbespanning vol exotische vogels.

De schaapjeskamer

Bij de familie Van loon deed deze kamer dienst als logeerkamer. Ook deze kamer ontleent zijn naam aan de wandbespanning. De stof is een replica van een Franse imitatie van de Indiase sitsenstof. In Frankrijk werden aan het oorspronkelijke ontwerp schaapjes toegevoegd. Onzichtbaar in huis zijn sanitaire voorzieningen. Aan de tuinzijde van het huis zijn twee kleine kabinetjes. Hierin konden een po en een lampetkan staan. In de negentiende eeuw werden in de kabinetjes'moderne' badkamers aangelegd. Maurits van Loon heeft ze vernieuwd en daarom zijn ze (nog) niet te zien.

Schaapjeskamer | Museum Van Loon

De keuken

Het souterrain was het domein van de tien tot vijftien personeelsleden. Hier waren de opslagkelders, de bodenkamer waar het zilver werd gepoetst en het dagverblijf van het personeel. Maar de belangrijkste ruimte was natuurlijk de keuken. De keuken lag, zoals de traditie voorschreef, zo ver mogelijk van de eetkamer. In het verleden waren bewoners meer bedacht op geur en rook dan op praktische gemak en een warme maaltijd. Zee praktisch was het betegelende plafond dat op eenvoudige wijze kon worden schoongemaakt. Bijna veertig jaar lang was Leida de kokkin van de familie.

De tuin

Toen de grachtengordel rond Amsterdam werd aangelegd, ontwierp men niet alleen het patroon van grachten, straten en huizen, maar ook grote tuinen. De tuin was er vooral om naar te kijken. Door middel van wintergroene hagen bood de tuin ook in de winter vanaf de bel-etage een fraaie aanblik.
Gebaseerd op een historische vogelvluchtkaart kreeg de tuin in 1973 wederom een patroon van taxus en buxushagen. De rode beuk is door de familie Van loon geplant in 1884. De jaarlijkse Open Tuinen Dagen, waaraan ook veel particulieren deelnemen, in juni geven de grachtentuinen een internationale bekendheid.

Het Koetshuis | Museum Van Loon Amsterdam

Het koetshuis

Grote grachtenhuizen, zoals Keizersgracht 672, hadden hun eigen koetshuis. De tuingevel van het koetshuis was eveneens een ontwerp van Adriaan Dortsman. Behalve voor het stallen van zeven à acht rijtuigen en zes paarden werd de woning boven het koetshuis bewoond door de koetsier en zijn gezin. Om de privacy van de bewoners van het huis aan de gracht te waarborgen had de gevel alleen fop ramen ter verfraaiing met geschilderde gordijntjes.
De familie Van loon was vermaard om haar rijtuigen, tuigen en livreien en is één van de weinige families in Nederland waar complete aanspanningen van bewaard zijn gebleven.