Een Vlaamse uitgeweken meubelmaker-decorateur aan het Franse hof | Houtsnijder Jacques Verberckt | Boiserie met houtsnijwerk | Vlaamse houtsnijder

 De Vlaming  Jacques Verberckt | Boiserie met houtsnijwerk 

Jacques Verberckt
Een Vlaamse uitgeweken meubelmaker-decorateur aan het Franse hof 

Door Frans Defour

Jacques Verberckt was één der belangrijkste Vlaamse meubelmakers-decorateurs, die in de eerste helft van de 18de-eeuw schitterend werk leverden aan het Franse hof . Hij werd in 1704 in Antwerpen geboren Hij overleed in Parijs op 9 december 1771. 

Jacques Verberckt was de zoon van Jan Baptist Verberckt en Clara Catherina Vander Voort. Hij huwde op 11 juni 1729 met Marie Delatre, die reeds jong in 1733 overleed. Hij had drie kinderen met haar. Hij huwde de tweede maal met Marie Madeleine Le Goupil (dochter van de Beeldhouwer Le Goupil) Verberckt had vier kinderen met haar. Marie overleed in 1750.

Houtsnijder Jacques Verberckt |
Boiserie met houtsnijwerk

Zoals zo velen voor en na hem was Jacques Verberckt naar Parijs getrokken en vestigde aldaar in 1725 om er zijn ambities waar te kunnen maken. Dat hij potentie had volgt uit het feit dat hij al vanaf 1730 voor de kroon (Les bâtiments de la couronne) werkte en hij de titel van 'Beeldhouwer van de koning' ontving. 

In deze geprivilegieerde positie had deze ambachtsman zijn verblijf in het Louvre en werd hij in 1733 opgenomen in de Koninklijke academie voor schilder-en beeldhouwkunst, nog geen dertig jaar oud. Doch zijn ambities bleven alleen bij het lidmaatschap. 

Volgens de statuten van de vereniging had Verberckt een definitief werk moeten presenteren. Echter, hij is er nooit toe gekomen, hij had er eenvoudig de tijd niet voor. Dat blijkt uit de 62 dossiers die door Stanislas Lami, Frans beeldhouwer en historicus, uit de archieven werden opgediept en uitgepluisd.

Houtsnijder Jacques Verberckt |
Boiserie met houtsnijwerk

Volgens Guillaume Janneau (Les ébénistes du XVIIIe siècle à Paris) leidde hij alle werken in Versailles in die tijd. Dat wordt bevestigd door Stanislas Lami in zijn fameuse "Dictionnaire des Sculpteurs".

Hij voerde er verschillende decoratieopdrachten uit in de verblijfsplaatsen van het hof, die onder Lodewijk XV geheel werden vernieuwd. Ook de kleine appartementen ten gerieve van de koning behoorden tot zijn werkterrein.
Zijn eigen werk, zijn toezicht en leiding in verschillende kastelen en andere gebouwen is indrukwekkend. Hij werkte onder andere in de paleizen van Compiègne, Choisy, Marly, Meudon en Fontainebleau.

Verberckt was de meest aangezochte beeldhouwer en sierkunstenaar in de vorstelijke verblijven van die tijd.  Mede dankzij de architecten Jacques Gabriel en diens zoon Ange-Jacques Gabriel. In Parijs zelf was hij aktief in de Bibliohèque royale, het Louvre, de Tuilerieën, het Palais Luxembourg en de militaire school. Hij voerde decoratiewerk uit in talrijke particuliere hotels (herenhuizen).

Tussen 1746 en 1765 werkte hij in de kathedraal van Orléans. Zijn carrière loopt rusteloos door tot op de laatste dag van zijn leven in 1771. Door zijn tweede huwelijk evolueerde Verberckt in een kunstenaarsmilieu. Zijn tweede vrouw, M. Madeleine Le Goupil, was de dochter van de beeldhouwer André Le Goupil (1660-1723). 

Diens zoon Mathieu le Goupil was eveneens beeldhouwer en was enige tijd de rechterhand van zijn zwager Jacques Verberckt. Mathieu le Goupil werd in 1766 lid van de St-Lukas Akademie, later in 1774, professor en raadgever.
Naast Le Goupil werkten ook de beeldhouwers Magnonnais en Maurison in de ploeg Verberckt, gesteund door de schrijnwerkers, de gebroeders J. Antoine en J. Francois Guesnon. In de rekeningen van het hof komt de ploeg vaak als een eenheid voor.

De waarde en het belang van de prestaties van J. Verberckt komen duidelijk naar voor in de staat van de erelonen die hij ontving. De bedragen waren aanzienlijk. Een paar voorbeelden : 22.000 pond in 1735 - 46.000 pond in 1736 en 43.812 pond in 1747. 

Voor het geheel van de werken, uitgevoerd in het kasteel van Choisy, tussen 1751 en 1763 werden hem 101.900 pond toegewezen. Van deze beloningen moest Verberckt natuurlijk wel ook zijn personeel en andere kosten betalen. Als we in ogenschouw nemen dat in die tijd het jaarloon ongeveer 300 pond bedroeg, dan ging het wel over hele grote sommen geld.

Van de werken van Jacques Verberckt is in de loop der tijd heel wat verloren gegaan, zoals bijvoorbeeld het kasteel van Choisy, dat tegelijk met de inboedel in verval geraakte. Het kasteel van Versailles bezit van hem de houten muurbekleding (boiserie) in de slaapkamer van de koningin (1734-1737), naar ontwerpen van Gabriel, de kamer van de koning (1738), het 'Cabinet de la Pendule', en het hoekkabinet ( Ook wel,Petit Appartement du Roi of  ).

Jacques Verberckt woonde, zoals aangestipt, eerst op het binnenplein van het oude Louvre, nadien in de Rue Neuve de Cléry. Hij stierf in de Rue du chemin du Rempart, bij zijn oudste dochter Catherine, echtgenote van de architect Poillevert. Twee dagen na zijn dood werd hij ter aarde besteld in de 'Madeleine de la ville d'Evêque'. 

De betekenis van Jacques Verberckt in de meubel-en binnenhuis kunstschrijnwerk van de 18de-eeuw wordt meestal in de onjuiste rangorde geplaatst. Zo hij geen stijlvernieuwer was, dan heeft hij ongetwijfeld vanuit zijn positie, zijn autoriteit en zijn alom tegenwoordigheid, de Lodewijk-XV stijl wijd uitgezaaid.

Op zijn talrijke medewerkers en onderaannemers oefende hij een grote invloed uit en tegelijk doordrong hij zijn opdrachtgevers met zijn persoonlijke visie. Zijn onbeperkte vrijheid gebruikte hij ten bate van een harmonieuze creativiteit. 

Hij begreep zijn tijd en kon die omzetten in vormgeving.
Verberckt bezat een vriendelijke stijl, vol verbeelding en elegantie, die hem de bijnaam van "een der meest charmerende decorateurs uit de 18de-eeuw" deed verkrijgen.
Hij was met recht de hoeksteen van een halve eeuw Franse decoratieve kunst en de grote schakel in een bloeiend tijdperk.

Jacques Verberckt
L'art du lambris à Fontainebleau

Een aan te bevelen boek, l'art du lambris à Fontainebleau

Nog een aantal afbeeldingen van onderdelen en details van wandbetimmeringen, van de hand van Jacques Verberckt die ik op het internet gevonden heb:

https://www.patrickdamiaens.nl