De Meubelmaker Jean Mullens uit Luik | Garderobekast in Luikse stijl | l’Hôtel des Ventes Élysée in Luik

Garderobekast in Luikse stijl | l’Hôtel des Ventes Élysée in Luik 

De Meubelmaker Jean Mullens uit Luik 

Garderobekast in Luikse stijl 

 l’Hôtel des Ventes Élysée in Luik 

Op 25 januari werd er in l’Hôtel des Ventes Élysée in Luik een eikenhouten garderobe kast 'Luikse stijl' geveild. De kast was gesigneerd door Jean Mullens uit Luik en stond 4000-5000 euro geprijsd. 

Toen ik ze online in de cataloog ontdekte, zei ik bij mezelf: ‘ha, dat type van kwaliteit komt me bekend voor’. Ik kwam dit soort kasten in de periode 1986 - 1990 namelijk geregeld tegen op evenementen in Luik of in het atelier-toonzaal van Jean Mullens en had toen reeds een persoonlijke professionele mening over dit soort garderobe kasten. 

Ik was eigenlijk een beetje nieuwsgierig en wou weten of ik nog steeds dezelfde mening had dus op zondag 24 januari ben ik toch even naar Luik gereden om te gaan ‘nieuwsgierigen’.

Jean Mullens, ébéniste

Wie is Jean Mullens? Jean Mullens is een meubelmaker en zijn atelier lag in de Rue Adolphe Borgnet 26 in Luik.  Overleden te Liège op zaterdag 29 januari 2011 op 78 jarige leeftijd

In de periode 1980-1991 waren er een aantal houtsnijders  die in onderaanneming werkten voor deze Luikse meubelmaker. Ook ikzelf heb in de periode 1989 tot en met 1991 op geregelde tijdstippen voor het atelier Mullens een meubel gesculpteerd. 

De meesten van  deze sculpteurs-houtsnijders hebben persoonlijke ontwerpen gemaakt voor het atelier Mullens en hielden zich thuis in hun eigen atelier bezig met het uitsnijden van deze composities van ornamenten. Ik ken deze houtsnijders  (bijna) allemaal met naam en ook de chronologie ervan toen ze actief waren voor het atelier Mullens. 

Aan de kwaliteit van het snijwerk kon je meestal opmaken wie het gesneden had. De ene houtsnijder presenteerde een wat beter resultaat dan de andere en deze gezonde competitie hield je scherp en een beetje gezonde jaloezie tussen de houtsnijders was toen de normaalste zaak. 

Kwaliteit was op dat moment geen ijkpunt voor degene die het meubel kocht. Wel was het een belangrijk gegeven dat het meubel afkomstig was van het betreffende atelier.

De jaren ‘70 – ‘80 waren gouden jaren voor het atelier Mullens:  een relatief grote groep mensen zat verveeld met hopen geld, als u begrijpt wat ik bedoel en zagen dit zuur verdiende geld graag geïnvesteerd in een kast van een bekend Luiks atelier. 

Er werden voor bepaalde types kasten bedragen neergeteld waar je als jonge snaak alleen maar van kon dromen en toen op dat moment niet begreep waarom deze "Luikse kasten" zoveel moesten kosten.

Luik

Zelf volgde ik in Luik tussen 1986-1989 de 3 jarige opleiding Luiks houtsnijwerk (Section sculpture) aan het Don Bosco Instituut aan de Rue des Wallons en werden we door onze 'professeurs sculpture sur bois' de correcte wijzen aangeleerd hoe we ornamenten moesten tekenen, composities ontwerpen en  modeleren van individuele ornamenten in hout. 

Deze mensen leerden ons een correcte visie te krijgen over hoe bepaalde ornamenten verhoudingsgewijs in vorm en dikte er uit moeten zien, maar ook - en niet onbelangrijk-, hoe het niet moest.

Als je 3 jaar in Luik hebt vertoefd dan leer je aardig de stad kennen. Zo kwam ik in de jaren 1986-1989 ook wel eens in de Halles de Foire (Expo hallen) in Coronmeuse’ dat gesitueerd is aan de rand van Luik richting Maastricht aan de oevers van de Maas. 

Jaarlijks waren er een aantal exposities en jaarmarkten zoals VERT en Habitat waar meubelmakers zoals Jean Mullens en zijn directe concurrent Yvan Guilmot steeds aanwezig waren.  

Jaar na jaar zag je hun stands synchroon groter worden en ook de folders en magazines werden steeds luxueuzer en dikker. Hilarisch soms: had Y.Guilmot in het voorjaar op VERT een folder met twee omslagen dat had  Mullens in het najaar op Habitat er eentje met 4 omslagen. Ze konden elkaar het licht in de ogen niet gunnen.

Stond de ene met Koningin Fabiola in zijn folder afgebeeld, moest de andere ook een manier vinden om een bekend gezicht voor zijn prospectie te vinden. Voor Mullens was dat de Paus Johannes II in 1991. 

De twee vonden steeds een manier om het belang van het hun atelier in de kijker te plaatsen en werden steeds creatiever om de lat op deze manier hoger te leggen. Eén anekdote van mijn leraar in Luik die me steeds is bijgebleven: "ze zijn zelfs ooit op een van deze evenementen op de vuist gegaan." 

Jean Mullens, Luik
De betreffende kast op de cover van een prospectie

Guilmot

En vele jaren later kwam ikzelf in aanvaring met Dhr. Guilmot. Ik stond net als hem op de Brusselse beurs Art et Artisan (1997) in het trammuseum in Woluwe. Bij de opbouw van de stands, enkele dagen voor de start van het evenement had hij me opgemerkt en was hij gaan klagen bij de organisatie. 

Hij vond en stond erop dat hij de exclusiviteit moest krijgen wat Luikse meubels betreft. Niet iedereen in de organisatie was met hem eens want ik ook had namelijk betaald om mijn vakmanschap te tonen aan een groot publiek. Maar toch werd me gevraagd om de Luikse kast die op mijn stand stond te verwijderen. 

Als tegenprestatie zou ik een interview op RTBF radio krijgen en mocht ik in discussie gaan met Guilmot wat Luikse meubels betreft. Op dat moment heb ik dan toch voor een advocaat gekozen. ‘s Anderendaags, de dag voor de opening, heb ik het naamkaartje van mijn advocate afgegeven aan de organisatie met de mededeling dat als er nog problemen waren, dat ze haar maar moesten bellen. Opeens was er geen probleem meer!

En enkele dagen later heeft moeder natuur, mede door ontbrekende restauratiesubsidies aan de daken van het trammuseum, ervoor gezorgd dat zijn grote stand vol Luikse meubels waterschade opliep. Zoete wraak op dat moment. Men zegt dat je nooit kwaad mag spreken over de doden, maar ik moest het toch even kwijt, nu ik het nog kan.

Terug naar de Luikse garderobe kast

De garde robe is rond 1989-1990 ontstaan, waarom? Deze bewering kan ik staven omdat ik 4 a 5 jaar lang  het gamma aan prospecties aangeboden door Jean Mullens en Y. Guilmot op VERT en Habitat steeds als souvenir meegenomen heb. Aangezien de folder in full color was en reeds met 5 omslagen en dat de betreffende garde-robe niet in vorige prospecties voorkwam, kan ik deze garderobe kast plaatsen in dit tijdsframe. 

Maar wie heeft ze nu eigenlijk gesneden? Zeker is dat het niet iemand van Don Bosco is geweest. We herkennen niet de hand van iemand die een opleiding aan Don Bosco in Luik heeft genoten: niet wat betreft het ontwerp en zeker niet wat de uitvoering betreft. 

Even naar één van mijn ex-leraars getelefoneerd en hem wat afbeeldingen die ik nam in Luik per mail gezonden, met de vraag wat meer uitleg te verschaffen. 

Hij zei me dat hij in +/-1980-1982  weliswaar een aantal kasten voor Jean Mullens had ontworpen en gesneden maar dat het betreffende exemplaar niet van zijn hand was. Hij herkende wel vormgeving en een aantal specifieke details  die hij ontworpen had in +/-1980. 

De basis van de toenmalige ontwerpen was het boek Château Rambouillet uit 1978, een A3 formaat farde van dit Frans kasteel vol met detail opnames van het interieur. En effectief op de garderobe kast herken je de vormgeving en composities die eerder Frans als Luiks aandoet. Waarschijnlijk zijn de ontwerpen op de kast 'recyclage' van de ontwerpen van mijn ex-leraar, een manier van werken dat veel voorkwam. Hij zei me ook dat hij in 1985 leraar aan het Don Bosco instituut is geworden, en dat hij verplicht werd, wat logisch is, een andere manier van ontwerpen "De Luikse manier" heeft moeten aanleren.

Een mogelijke recyclage van een ontwerp dus. Het leek hem erop dat de originele ontwerpen die waarschijnlijk voor een ander smaller meubel gediend moeten hebben, op een ondoordachte manier verticaal uitgetrokken zijn geworden en dat er kleine aanpassingen doorgevoerd werden zodat het kon dienen als nieuw ontwerp voor een garderobe kast. 

En net als ik was hij er ook van overtuigd dat het geen student van Don Bosco was. Terloops vertelde hij me ook dat in de periode 1980-81 een garderobe kast van Mullens 600.000 Bfr koste ( 15.000 Euro) en dat hij om ze te sculpteren, 60.000 Bfr (1500 Euro) kreeg.  Ter vergelijking: de prijs van een vierkante meter bouwgrond in +/-1980 moet zo rond de 400-600 Bfr (10-15 euro) hebben gelegen, dan heb je een beter voorstelling van de kostprijs van een meubel bij Mullens. Dit even ter info 

Een andere school in Luik waar men de opleiding houtsnijden kon volgen was het instituut Saint-Laurent: gelegen in het centrum van Luik en eeuwige rivaal van Don Bosco wat houtsnijwerk betreft, doch met een mindere reputatie dan het Don Bosco instituut. 

Duidelijk te zien op deze foto, zelfs met strijklicht
geen diepgang of reliëf op de panelen

We denken allebei dat de sculpteur van de kast iemand is geweest van deze school. Alles wijst erop: geen traditioneel ontwerp; de afwerking en de naïviteit in de uitvoering. Dus even contact opgenomen met de toenmalige docent houtsnijden van het Saint Laurent instituut die in Chaudfontaine woont. Aan de techniek te zien deed het hem denken aan een houtsnijder uit de jaren 70 namelijk de sculpteur Daoust, uit Angleur. 

Met deze bewering schiet ik niet echt op en kan ik dus naast me neerleggen: het is zeker geen kast uit de jaren 70. Toen maar eens op zolder gekeken. Ik heb veel documentatie materiaal en in de farde van de periode Mullens kwam ik een aantal copies tegen gemaakt van tekeningen op kalkpapier en die Jean Mullens me had meegegeven om als inspiratiebron te dienen bij het ontwerpen. 

Sommige van deze tekeningen op kalk heb ik verkeerd gekopieerd en staat de tekst in spiegelschrift; andere zijn dan weer correct. Duidelijk zichtbaar is de stijl van ontwerpen die overeenkomen met het snijwerk op de kast. Er zijn vele referenties in stijl aanwezig. 

Ook is er een Franstalige tekst aanwezig op een tiental ontwerpen, die aanduiden waarvoor de ontwerpen  dienden. Een beetje een anticlimax op dit moment, maar misschien komen we in de toekomst te weten van wie deze kast heeft gesneden. 

De ornamenten op de garderobe kast.

De acanthusblad motieven zijn buiten verhouding; hebben geen diepgang;  zijn niet vloeiend mager uitgetrokken en hebben geen cohesie. De composities van de ornamenten op de deuren zijn gewoon veel te dun gesneden. 

Sommige mensen denken soms "hoe fijner iets gesneden is, hoe mooier", en ja dit klopt, maar deze garderobe kast is niet fijn gesneden, maar te dun. De gebruikelijke 5 a 7 mm diepte is gewoon niet meer aanwezig. Wat deze man heeft gedaan is alles zo dun mogelijk te snijden op één niveau zonder reliëf  en zonder karakter. 

Kleine twijgjes en takjes krijgen een korte levensduur ze breken snel, het gebeurd zelfs bij het kleuren en of afwerken van de kast twijgjes reeds afbreken, nog voor dat het meubel bij de klant geraakt.

Reeds afgebroken twijgjes 

Zo heeft de palmet centraal bovenaan op het paneel, en dit volgens de regels van de kunst toch altijd minimum 7 mm hout nodig ( in verhouding met de grootte) om tot een mooie vormgeving te komen. Nu ziet ze er plat uit met overvloed aan nerfjes-groefjes (brettées) die overdreven zijn, het ziet er een beetje uit als bruin golfkarton.

De compositie van ornamenten en het ontwerp heeft eigenlijk niets meer met de authentieke Luikse stijl te maken.  De composities zijn gebaseerd op Franse ornamenten en worden kris kras gebruikt in de compositie en dit op de meest bizarre en onlogische plaatsen, op deze manier heeft het geheel geen samenhang meer. Maar velen geïnteresseerden zullen zich laten vangen door het "fijne uiterlijk". Ik beschouw het persoonlijk, een gebrek aan fantasie. Maar iedereen mag zijn mening hebben.

De kast werd geveild voor 7600 Euro zonder veilingkosten. (+25%, 9500 Euro totaal) Toch wel wat geld voor een kast die nog maar een 30-35 jaar oud is. 

__________________________________

________________________

https://www.patrickdamiaens.nl