Ornamentsnijder - PATRICK DAMIAENS: februari 2024

Hôtel de la Marine in Parijs |
Historisch gebouw op de Place de la Concorde

Hôtel de la Marine in Parijs

Historisch gebouw op de Place de la Concorde

Op 9 april 2022 was ik voor een kort oponthoud in Parijs en in aangenaam gezelschap van een aantal cursisten ornamentsnijden. Op die mooie dag in april stond een bezoek aan het iconische Hôtel de la Marine op het programma. Dit monument op de Place de la Concorde is een fraai architectonisch bouwwerk van Ange-Jacques Gabriel, de hoofdarchitect van de koning Lodewijk XV. Tot 1798 was hier de (1)Garde-Meuble de la Couronne gevestigd, voordat het meer dan 200 jaar lang het hoofdkwartier van het Franse ministerie van Marine werd.

Garde-Meuble de la Couronne

(1) Deze administratie werd prestigieus vanaf de regering van Lodewijk XIV met de belangstelling die hij en zijn opvolgers toonden voor het koninklijk meubilair. In 1663 reorganiseerde Colbert deze administratie, die de naam "Garde-Meuble de la Couronne " kreeg, met als doel het erfgoed te beheren, maar ook om de glorie van de koning te vieren, wat tot uiting kwam in het aantal en de waarde van de geproduceerde stukken

Er zijn een aantal manieren om dit historisch gebouw aan de place de la Concorde te bezoeken. Gewoon in de rij staan en je ticket kopen (niet goedkoop), maar dit ticket geeft je enkel toegang tot de grote salons, een combinatieticket voor de grote Salons en het appartement van de intendant van de Garde-Meuble kan enkel online (reservatie) omdat deze plaatsen zeer beperkt zijn.

Ook geeft dit online ticket toegang tot de Al Thani Collectie die in één van de vleugels van het Hotel de la Marine gevestigd is. Deze collectie kreeg ik te zien in september 2023, bij mij tweede bezoek aan dit monumentaal gebouw, en ik moet zeggen deze privé collectie is erg indrukwekkend. De Al Thani Collectie behoort tot de meest prestigieuze privéverzamelingen ter wereld en omvat een uitzonderlijke collectie kunstwerken die een periode bestrijkt van de Oudheid tot heden.

Een beetje historie

1765

In 1765 werd besloten om de Garde-Meuble de la Couronne, de instelling die verantwoordelijk was voor de meubels van de koning, te verhuizen naar het meest oostelijke paleis (tussen wat nu de Koningsstraat en de Saint-Florentinstraat is), het toekomstige Hôtel de la Marine. Aanvankelijk was het de bedoeling dat slechts een deel van het gebouw in gebruik zou worden genomen, maar in 1767 nam de Garde-Meuble uiteindelijk de hele locatie in beslag.

Pierre-Elisabeth de Fontanieu, de intendant van de Garde-Meuble, maakte van de gelegenheid gebruik om het Hôtel volledig aan de behoeften van zijn administratie aan te passen: opslagruimtes, werkplaatsen, personeelswoningen, tentoonstellingszalen, een woonruimte met een kapel, enz. Bijna vijfentwintig jaar lang woonden de Garde-Meuble en zijn intendant, Pierre-Elisabeth de Fontanieu en vervolgens Marc-Antoine Thierry de Ville d'Avray, in het paleis.

Zicht op Place de la Concorde vanop galerij Hôtel de la Marine

1789

De Franse Revolutie, die uitbrak in 1789, veranderde de geschiedenis van dit paleis aan de Place Louis XV voorgoed. De dagen van de Garde-Meuble, symbool van koninklijk bestuur en pracht en praal, waren geteld.

Twee gebeurtenissen markeerden de geschiedenis van het gebouw.

Op 13 juli 1789 namen revolutionairen de wapens in beslag die tentoongesteld waren in de Salle d'Armes. De volgende dag gingen ze munitie halen in... de Bastille. Het verhaal gaat dat de eerste schoten op de Bastille werden afgevuurd door kanonnen op zilveren damasten die in 1684 door de koning van Siam aan Lodewijk XIV waren geschonken en de dag ervoor waren meegenomen uit de koninklijke collecties in de Garde-Meuble.

Op 16 september 1792 werden de kroonjuwelen gestolen uit het Hôtel de la Marine. Veertig mensen drongen 's nachts de salon binnen waar de juwelen tentoongesteld waren en stalen een buit van bijna 30 miljoen frank.

De Garde-Meuble, een symbool van het Ancien Régime, werd simpelweg afgeschaft tijdens de Revolutie. Een deel van het meubilair en de kunstvoorwerpen werd geveild of verbrand, vooral om het edelmetaal terug te krijgen.

In 1800 werd de instelling opnieuw opgericht onder de naam Garde-Meuble des Consuls. Daarna werd het Mobilier Impérial en uiteindelijk Mobilier National in 1870. Het Mobilier National is nog steeds verantwoordelijk voor het meubilair van verschillende nationale instellingen, zoals het Elysée-paleis.

Hôtel de la Marine in Parijs | Historisch gebouw op de Place de la Concorde

Ministerie van Marine

Zodra de Revolutie begon, verliet koning Lodewijk XVI Versailles voor Parijs. Alle regeringsdepartementen die in Versailles gevestigd waren, moesten terugkeren naar de hoofdstad. Maar er was één groot obstakel: waar moesten ze heen? Het ministerie van Marine, geleid door de Comte de La Luzerne en Jean-Baptiste Berthier, nam in 1789 zijn intrek in het paleis waarin de Garde-Meuble was gevestigd.

Aanvankelijk nam de marine ruimte in op de tweede verdieping en ten westen van de eerste verdieping. Het zou minder dan 10 jaar duren voordat het hele gebouw in gebruik werd genomen. Dit markeerde het begin van de twee eeuwen durende aanwezigheid van de administratie in het paleis, dat voortaan bekend zou staan als het Hôtel de la Marine. Het ministerie van Marine verliet het gebouw pas in 2015.

Van het kantoor van de Stafchef tot de galerij van de grote Franse marineprefecturen, de Marine verbouwde het gebouw volgens haar behoeften: het opdelen van de ruimte om de kantoren te vergroten, het aanpassen aan de technologische ontwikkelingen van de 19e en 20e eeuw (elektriciteit, telefoon, liften, enz.) maar ook decoraties zoals portretten van bekende Admiraals en notabele zeelui.

Zicht op Place de la Concorde vanop galerij Hôtel de la Marine

2015

Sinds het vertrek van het ministerie van Marine in 2015 is het Hôtel de la Marine toevertrouwd aan het Centre des monuments nationaux. Het CMN, dat verantwoordelijk is voor de presentatie van dit uitzonderlijke erfgoed, heeft tussen 2017 en 2021 een grootscheepse restauratie van het hele monument ondernomen.

Niet alleen de architectuur, maar ook de geschilderde decoraties, meubels en kunstvoorwerpen uit de 18e en 19e eeuw laten het publiek de nauwe band zien tussen decoratieve kunst, de kunst van het vermaken, kunstnijverheid, Franse uitmuntendheid en de uitdrukking van macht.

Sinds 2017 hebben restauratiecampagnes enkele prachtige stukken aan het licht gebracht, waaronder de herontdekking van het originele decor van de intendantwoningen zoals ze er aan het einde van de 18e eeuw uitzagen.

Elke dag 10.30 - 19.00 uur

Laat open op vrijdag tot 21.30 uur

Let op: laatste toegang tot het monument 45 minuten voor sluitingstijd

Een aantal impressies van April 2022.