STOPZETTING VAN DE OPLEIDING ORNAMENTSNIJDEN | Instituut Don Bosco LUIK | Het verdwijnen van immateriëel erfgoed

De ontmanteling van de opleiding ornamentsnijden aan het Instituut Don Bosco te Luik.

SCHANDE !!
De teloorgang van een stukje Belgisch  Immateriëel Erfgoed en patrimonium.

Al 116 jaar is de opleiding  ornamentsnijden- Ornamentiek aan het Don Bosco Instituut- een unieke opleiding in ons land.  Zelf heb ik er 3 jaar mogen studeren ( van 1986 tot 1989). Aangezien het hoog aantal inschrijvingen was er zelfs een ingangsexamen nodig, er werden namelijk maar 12 studenten toegelaten .Deze afdeling ornamentsnijden behoort tot de absolute top ,'er zijn er maar enkele scholen van dit niveau te vinden in Europa'.  
De basis van deze afdeling die opgericht is in 1896 ligt natuurlijk in het versieren en decoreren van meubilair en interieur . De Luikse ornamentiek was voor velen een stijlperiode met toekomst, het verzekerde vele generaties van studenten van deze unieke opleiding van werk. 

Maar tijden veranderen, er was al een 15 tal jaar een mindere specifieke vraag voor 'Luikse Ornamenten' ,zodat ook de leraars houtsnijden aan het Don Bosco zich dienden aan te passen. Er kwam steeds vaker de vraag naar een 'ander' soort houtsnijwerk, voornamelijk restauraties van kerken en geklasseerde gebouwen waar decoratieve elementen dienden hersteld te worden, of dit nu gotische,  barok of andere stijlperiode was.

houtsnijatelier Don Bosco Liège 1927

Boetseren klei, Don Bosco Liège, 1951-1952

Sluiting van de afdeling.

Begin September 2011: de directie van Don Bosco besluit de ‘Section Sculpture’ te sluiten. Deze beslissing was, gegrond door het feit dat er op dat moment, slechts  9 leerlingen ingeschreven waren voor deze afdeling.  Op dat zelfde moment hadden andere afdelingen op deze school met hetzelfde probleem te kampen, maar de opleiding ornamentiek was de enige opleiding die gesloten werd. Waarom? De beslissing werd nooit gemotiveerd.

Maar hoe is het toch mogelijk dat zo'n gerenommeerde afdeling  van dit topniveau geen studenten meer had? In een gesprek in Brussel met de hoofdinspecteur ‘afdelingen hout’ is dit ook ter sprake gekomen, hij begreep het besluit ook niet, ‘we hadden namelijk , zoals elk jaar, opnieuw een positieve evaluatie gegeven, het ligt dus niet aan ons’ ‘Ik vind het namelijk ook bijzonder jammer ‘. 
Hoe kan men deze teloorgang verklaren?

Section Sculpture Don Bosco Liège

Ornamenttekenen, Don Bosco Liège

 

Slecht beleid?
De jaarlijkse tentoonstelling en ateliers in werking waren één van die weinige momenten waarvan alle afdelingen konden meeprofiteren. Het was de ideale plaats en het moment om jezelf en je métier te promoten en op deze wijze een nieuwe generatie studenten kon bezielen.Naar deze jaarlijkse expositie, traditioneel het eerste weekend van juni, werd reikhalzend uitgekeken in binnen- en buitenland. Inderdaad, ook het buitenland. 
Ik ga niet overdrijven maar er waren jaren bij dat het werkelijk over de koppen lopen was, onvoorstelbaar wat deze school te bieden had en met welke passie dit uitgedragen werd door de 'professeurs des ateliers', die maar al te goed wisten hoe belangrijk deze jaarlijkse tentoonstelling voor hun afdeling was.


In 2006 kwam er een nieuw management met een totaal ander beleid en die vond dat die jaarlijkse tentoonstelling, school in werking, exposities binnen en buiten de schoolpoorten niet in hun visie paste en dat het allemaal niet meer nodig was. ‘Waarom al die moeite doen, de leerlingen zullen toch wel blijven komen’. Die visie bleek totaal misplaatst. Je zag jaar na jaar de afdelingen in verval geraken, het aantal leerlingen-inschrijvingen achteruit lopen,  met als resultaat de sluiting van het paradepaardje ‘de section sculpture’.

In 2012 kwam er een nieuwe directie die verveeld zat met de fouten van hun voorgangers en die is dan met een alternatief gekomen voor de‘opgedoekte afdeling’; men heeft een opleiding ‘keukeninstallateur’ opgestart. Ik citeer de nieuwe directie ‘We passen ons voortdurend aan’ (Maandblad voor onderwijs KLASSE - nr.231). 

Terecht dat men zich aanpast, maar zit de installatiebranche te wachten op een opleiding waar Ikea het klaar speelt om het installeren van een keuken op 1 blaadje uit de doeken te doen? Tja, wat moet je er van denken en op zeggen?

De atelier houtsnijden Don Bosco, 2010

conclusie  

Reeds 22 jaar ben ik voltijds zelfstandig houtornamentist- houtsnijder en weet dus maar al te goed hoe belangrijk het is je bedrijf wereldwijd te profileren en mensen laten kennis maken met je passie en kunde. 
De hedendaagse samenleving verwacht dat men op het internet al de nodige informatie vinden kan. 
Don Bosco Liège had via multimedia en sociale media  de afdeling de nodige bekendheid kunnen geven bij het  aantrekken van nieuwe cursisten en had op deze manier een mondiale bekendheid kunnen verwerven, en dat is de plaats die het verdient. 
In de branche waar afgestudeerde ornamentsnijders terecht komen, is het werkterrein 'mondiaal'.
Ik ben er zeker van dat, 'had men optimaal gebruik gemaakt van pers, tentoonstelling, multimedia en de goede faam van de afdeling, men aan de verplichte 12 leerlingen was geraakt om de afdeling in stand te houden'. Maar het is zoals het gezegde 'Onbekend is onbemind'. 

 --------------------------------------------------------

Ik laat u nog even meegenieten
 van enkele foto's van de afdeling houtsnijden in betere tijden.

De afdeling houtsnijden Don Bosco Liège

---------------------------------------------------------------------

Juni 2013

Een tijdje geleden werd ik gecontacteerd door de bevoegde persoon die zich bezig hield met de ontmanteling van de afdeling met de vraag of ik geen interesse had in de werkbanken van deze prestigieuze afdeling te verwerven. Met enkele van mijn leerlingen houtsnijden trok ik dus richting Luik, bij het aankomen zagen we al dat de 'Section Sculpture' al gestript was van zijn 116 jarige geschiedenis, voorbeelden van ornamentiek uit gips en hout die terug te dateren zijn tot aan de oprichting van de afdeling in 1896, waren verdwenen.

Een uniek  archief aan fotomateriaal, dia's, boeken en tekeningen, dat al die jaren moeizaam was opgebouwd door de verschillende professeurs en studenten, alles was verdwenen. Je krijgt bijna de tranen in de ogen als je ziet hoe er omgesprongen wordt met ons erfgoed en patrimonium. Dit is het resultaat als onwetendheid de bovenhand krijgt. 

Het is maar goed dat al deze kennis en know-how voorgoed verloren is gegaan. We behoeven ons dan ook geen zorgen meer te maken over hoe onze kunstcollecties en ander erfgoed in de toekomst in stand gehouden moeten worden voor onze kinderen.

Je zou denken we hebben iets geleerd uit het verleden maar de geschiedenis herhaalt zich, een volgende generatie zal met veel weemoed terug denken aan hoe het was, wat men toen nog had en welke unieke kennis verloren is gegaan en natuurlijk wie toen die ondoordachte beslissing heeft genomen.

http://www.patrickdamiaens.be