Ornamentsnijder - PATRICK DAMIAENS: Kartuizer klooster Buxheim | Barokke koorgestoelte met houtsnijwerk | Houtbeeldhouwer Ignaz Waibl

Kartuizer klooster Buxheim | Barokke koorgestoelte met houtsnijwerk

Kartuizer klooster Buxheim

Barokke koorgestoelte met houtsnijwerk

Kartuizer klooster van Buxheim

Het Kartuizer klooster van Buxheim (Beieren) is gelegen ongeveer halfweg, vlakbij Memmingen, aan de autosnelweg die Ulm met Füssen verbind. (Füssen ligt aan de voeten van de Alpen) Dit klooster heeft een grandioze Barokke koorbank of koorgestoelte in haar bezit. Het werd tussen 1687 en 1691 door de Tiroler houtsnijder Ignaz Waibl en zijn medewerkers gemaakt.

De abdij Buxheim was een kartuizerklooster en is aanzienlijk groot, de grote kruisgang is ongeveer 400 meter lang, in deze kruisgang bevindt zich een drietal fonteinen die voor de waterbevoorrading hebben gediend. Ook bevindt er zich een aantal opmerkelijke lantaarns met rookafvoer, deze verschaften de monniken 's avonds licht op weg naar de kerk (om half tien). Een bijzondere sobere decoratie, het stucwerk aan het plafond is de blikvanger, toch bevindt er zich een aantal sculpturen aan de wand, zoals dat van Christus, de Heilige St-Bruno en de Heilige Maagd Maria.

Kartuizer klooster Buxheim | Grote Kruisgang

De abdij van Buxheim

De abdij Buxheim was een kartuizerklooster, dat zelfstandig was binnen het Heilige Roomse Rijk.
Te Buxheim bij Memmingen bestond een koorherensticht dat in 1238 voor het eerst vermeld wordt. In 1402 werd er met steun van het bisdom Augsburg een kartuizerklooster gesticht. In 1546 probeerde de beschermheer, de rijksstad Memmingen de Reformatie in te voeren. Daarop verloor de stad dit ambt en kwam dit aan de landvoogdij Zwaben. Hierdoor kon de abdij in 1548 rijksvrij worden. In de praktijk had dit weinig politieke consequenties. In 1719 kocht de abdij het dorp Pleß van de familie Fugger. Fugger behield de hoge rechtsmacht, zodat dit dorp niet verenigd werd met het ministaatje. In 1760 verpandde de landvoogdij Zwaben de hogere rechtsmacht over Buxheim aan de abdij.

In het zuidoostelijke hoek van de grote kruisgang bevind zich het 'Museum zum Klosterstüble', Op de eerste etage van de voormalige monniken cellen, worden documenten, meubilair en schilderijen tentoongesteld. De bezoeker kan kennis maken met de geschiedenis van deze regio en de invloed die het klooster had op de plaatselijke gemeenschap. In een andere kamer zijn muziekinstrumenten van over de gehele wereld tentoongesteld, een belangrijke donatie van een plaatselijke bewoner van Buxheim, op deze manier zag hij zijn verzameling behouden voor de volgende generaties. We lopen verder door de grote kruisgang, we passeren de klooster bibliotheek en komen aan bij de kloosterkerk, boven de deur een prachtig stucwerk, een supraporte gemaakt door Dominikus Zimmermann. Het eerste uitzonderlijke vakmanschap in vormgeving waarmee we in dit klooster mee worden geconfronteerd, een mooie blikvanger is het.

We treden het broederkoor binnen via deze ingang, maar zien al snel dat dit niet de juiste weg is om de kerk te betreden en draaien ons terug en lopen terug de grote kruisgang in. Deze kruisgang snijdt de kloosterkerk in twee met aan de ene zijde het broederkoor en aan de andere zijde het priesterkoor, zeer bijzonder is dit. Het broederkoor is versierd met prachtig stucwerk, ornamenten en fresco's versieren de muren, gewelven en plafond van de kloosterkerk, zuilen van scagliola en dit van bijzonder hoge kwaliteit. Ze zijn uitgevoerd door Johann Baptist Zimmermann in 1711/12.
Er bevinden zich een aantal architecturale altaren in dit deel van de kerk van een bijzonder vakmanschap, architecturaal schrijnwerk en lijstwerk versierd met imitatie marmer rijkelijk voorzien van verguld houtsnijwerk en prachtig schijnwerk .

Het broederkoor

Klooster Buxheim | Het broederkoor vanuit de kruisgang

Ad Majorem Dei Gloriam | 'tot de grotere glorie van God'.

Er is een zijkapel aan het broederkoor toegevoegd in 1709 in opdracht van Prior Georgius Gottsauer. Hij liet door de gebroeders Zimmermann een Mariakapel bouwen en inrichten. De kleine vierkante kapel met afgeronde hoeken, de plaats waar zich dubbele pilasters van stucwerk bevinden. Deze dragen visueel een plafond met gewelf dat deels afgeknot is, hierop bevinden zich stucwerk en fresco's. De ornamenten uit stuc werden in 1709 door Benedikt Zöpf vervaardigd, deze rijkelijke composities van acanthusbladeren, verscheidene 'Hoornen des Overvloeds', cartouches, bloemen en putti zijn van een bijzondere hoge kwaliteit. We gaan terug richting grote kruisgang en betreden het priesterkoor.

Kartuizers
De orde der kartuizers is in 1084 gesticht door de heilige Bruno van Keulen in het onherbergzame Massif de la Chartreuse, een bergachtig gebied ten noorden van Grenoble. Het is een contemplatieve orde van kluizenaars die toch in gemeenschap willen leven.
Hun samenlevingsverbond is een compromis tussen afzondering (kluis) en gemeenschap. Zij verblijven alle dagen in afzondering behalve op zondag. De orde heeft nooit een zogenaamde observantiebeweging nodig gehad, omdat ze altijd is blijven vasthouden aan haar regel en de idealen van haar stichter. In het Latijn heet dit beknopt: numquam reformata, quia numquam reformanda, nimmer hervormd, omdat er nooit hervorming nodig was; of nog numquam reformata, quia numquam deformata, nimmer hervormd omdat het nooit vervormd is geweest.

Het Priesterkoor

Het priesterkoor van het Kartuizer klooster van Buxheim is rond 1300 opgericht is het oudste deel van het klooster, door de eeuwen heen hebben verschillend bouwfasen, transformaties en modetrends in decoratie zijn stempel gedrukt op het uiterlijk van deze kerk en zijn interieur. Het hoogaltaar is in een overgangsstijl 'tussen renaissance en barok' en werd tijdens de 30-jarige oorlog in 1631 door de beeldhouwer Sigmund en David Heschler afkomstig uit Ulm vervaardigd. Dit monumentaal kunstwerk is ook het eerste waarmee we geconfronteerd worden bij het betreden van het priesterkoor. Het centrale schilderij is een werk van Georg Bergmüller (1718) en stelt de hemelvaart van de patroonheiligen van de kerk voor.

Het Kartuizer klooster van Buxheim heeft bijzonder waardevol meubilair, namelijk het koorgestoelte-koorbanken volledig uitgevoerd in eikenhout. Dit koorgestoelte werd in het atelier van de, uit Tirol afkomstige meester houtsnijder - houtbeeldhouwer Ignaz Waibl gecreëerd. Dit magistraal snijwerk werd tussen 1687 en 1691 uitgevoerd en dit samen met een aantal van zijn medewerkers. We treden het priesterkoor binnen langs een prachtig uitgesneden deur versierd met opvallend gesmeed hang en sluitwerk.

Dit Barokke koorgestoelte word in Duitsland beschouwd als één van de meest waardevolle en belangrijkste in zijn soort. Zijdelings boven op het koorgestoelte staan de beelden van de 12 apostelen en boven het deel, waar de ingang zich bevindt, zijn beelden van Mozes, David, de aartsengel Michel (midden) Aaron en Melchisedec afgebeeld.

Het beeldhouwwerk dat zich in de 30 nissen bevind, we zullen maar zeggen de rugzijde van de zitplaatsen, stellen Heiligen of oprichters voor van geestelijke ordes, zoals de oprichter van de 'Benedictijnen Orde' Benedict van Nursia of Franciscus van Assisi oprichter van de Franciscanen Orde.
Maar ook minder bekende oprichters van christelijke Ordes staan afgebeeld zoals de Theatijnen, Trinitariërs of Camaldulenser Orde, persoonlijk had ik er nog nooit van deze Ordes gehoord. Enkel drie beelden-figuren ontbreken, Antonius de Grote ( Vader van het kloosterleven), de figuur Paulus de Heremiet en het beeld van de oprichter van de Serviten orde.

Bijzonder rijk versierd koorgestoelte, de wanden die de nissen- zitplaatsen afscheiden zijn overvloedig versierd met acanthusbladmotieven, cartouches, mooi gesneden putti voorzien van kleine guirlandes van vruchten of een drapage van doeken.Het ziet er allemaal wat architecturaal uit, maar de kwaliteit van de uitvoering is bijzonder te noemen. Achteraan in de kerk aan de rechterzijde is een driedelig architecturaal meubelstuk (1699-1700) aanwezig, links en rechts van de Priesterzetel. Op een verhoog van een aantal treden staan vier imposante getorste zuilen op een sokkel versierd met druivenranken, aan weerszijden van de Priesterzetel tussen de zuilen is een imposant beeld aangebracht.

Aankoop en restauratie

Het koorgestoelte heeft een opmerkelijke geschiedenis. In 1883, de toenmalige eigenaar van het voormalige kartuizerklooster, graaf Hugo Philipp von Waldbott Bassenheim, liet een aantal kunstobjecten en het koorgestoelte om financiële redenen veilen .Via omwegen kwam het in Engeland terecht, waar het uiteindelijk in een nonnenklooster werd geplaatst. In overeenstemming met de 'toen' heersende smaak van decoreren lieten de zusters het zwart verven.
Toen het klooster moest worden gesloten, liet Zuster superior Cathleen Bush ervoor zorgen dat het koorgestoelte op zijn oorsprongelijke plaats terugkeerde.
Door de enorme inzet van de voormalige Dr. Georg Tags Simnacher verwierf de provincie Schwaben de koorbanken. Op 4 december 1980, kwam dit bijzonder kunstwerk terug naar Buxheim. Dit werd gevolgd door een uitgebreide en dure renovatie en restauratie. Ten slotte zou het in een plechtige zegen terug in dienst worden genomen op 24 juni 1994.

Bij het verlaten van de kloosterkerk lopen we verder door de grote kruisgang, in het laatste deel van ons bezoek bezoeken we nog een aantal monniken cellen, een museum over de geschiedenis van het klooster en een kleine kapel. De kleine St-Anna kapel is een juweel van ontluikende Rococo een meesterwerk van Dominikus Zimmermann, en ontstond tussen 1737-1740.

De St-Annakapel | Kartuizer klooster Buxheim

Gepolychromeerd stucwerk in de St-Annakapel Buxheim

Dus mocht u ooit in de buurt komen van Buxheim of met de auto op weg naar Oostenrijk of Italië, het zeker de moeite om even te stoppen en dit klooster even te bezoeken, het neemt ongeveer anderhalf uur in beslag de toegang kost 4 Euro (2015)
Openingsuren: 1 april-1november alle dagen van 10:00 tot 18:00 uur
Inkom 4 Euro, er zijn kortingen voor kinderen en groepen.
Website www.kartause-buxheim.de

Hier zijn nog een aantal foto's die ik genomen heb

van het interieur en het koorgestoelte

___________________________

______________________