 |
| In het houtsnijders atelier van Don Bosco Luik ,Anno 2010 |
Ornamentsnijder
Instituut DON BOSCO LUIK
De Opleiding Ornamentsnijden
sluit na 116 jaar zijn deuren
SCHANDE !!
De Teloorgang van een stukje Belgisch Erfgoed en patrimonium.
De opleiding Ornamentsnijden - Houtsnijden aan het
Instituut Don Bosco te Luik. Opgericht in 1896
Al 116 jaar is de opleiding ornamentsnijden- Ornamentiek aan het DonBosco Instituut een unieke opleiding in ons land. Zelf heb ik er 3 jaar mogen studeren ( van 1986 tot 1989). Aangezien het hoog aantal inschrijvingen was er zelfs een ingangsexamen nodig, er werden namelijk maar 12 studenten toegelaten .Deze afdeling ornamentsnijden behoort tot de absolute top ,'er zijn er maar 2 andere van dit formaat te vinden in Europa' in Parijs (école Boulle) en London (Guilds of London Art school).
 |
| Atelier Sculpture sur bois Don Bosco Liége |
De basis van deze afdeling die opgericht is in 1896 ligt natuurlijk in het versieren en decoreren van meubilair en interieur . De Luikse ornamentiek was voor velen een stijlperiode met toekomst, het verzekerde vele generaties van studenten van deze unieke opleiding van werk.
Maar tijden veranderen, er was al een 15 tal jaar een mindere specifieke vraag voor 'Luikse Ornamenten' ,zodat ook de leraars houtsnijden aan het Don Bosco zich dienden aan te passen. Er kwam steeds vaker de vraag naar een 'ander' soort houtsnijwerk, voornamelijk restauraties van kerken en geklasseerde gebouwen waar decoratieve elementen diende herstelt te worden, of dit nu Gotische, Barok of andere stijl was.
Klei en steen
10 jaar geleden werd de studie en het modelleren van ornamenten in klei en was opgenomen in het curriculum. De basis van een ornamentist is de kennis en studie van een specifiek ornament of van een stijlperiode en het maken van specifieke ornamenten en decoraties .
Of de materie nu in hout, steen, klei of gips is, elke stijlperiode in de West-Europese geschiedenis heeft zo zijn eigen kenmerken , ze verschillen zelfs van land tot land.
 |
| Modeleren met klei |
Door het enthousiasme van de leraar werd het ornament maken in steen ingevoerd . De opleiding begon andere wegen in te slaan, positieve wegen die nieuwe kansen open legde. Het zou een afdeling kunnen worden waar studenten van over heel Europa naar toe zouden kunnen komen, om zich te verdiepen in de ornamentiek (Hout,steen klei)
Een opleiding ornamentiek was in de maak, deze zou niet alleen sneller kunnen inspelen op trends en vormgeving maar ook gemakkelijker op de vraag van verschillende commerciële sectoren.
 |
| Ornamenttekenen |
Waarschijnlijk weer iets typisch Belgisch zeker ?
Begin September 2011: de
directie van Don Bosco besluit de ‘Section Sculpture’ te sluiten. Deze
beslissing was, gegrond door het feit dat er op dat moment, slechts 9 leerlingen ingeschreven waren op deze
afdeling. Op dat zelfde moment hadden
andere afdelingen op deze school met hetzelfde probleem te kampen, maar de
opleiding ornamentiek was de enige opleiding die gesloten werd.
Officieel,
‘het gebrek aan leerlingen’ , de
directie van het Instituut Don Bosco in Luik, die de cijfers van het NTPP
beheert en analyseert
(NTPP : de verhouding leerlingen met het totaal van de leraren) kwam tot deze conclusie.
Of zoals een manager zou zeggen, te kleine klassen met weinig aantal leerlingen hebben geen plaats meer in deze school.
Of zoals een manager zou zeggen, te kleine klassen met weinig aantal leerlingen hebben geen plaats meer in deze school.
Aan twee kanten van het touw trekken.
Het ministerie van onderwijs legt belachelijke normen en voorwaarden op zoals 'de vooropleiding moet meubelmakerij zijn' klinkt het in de gangen van dit Instituut , aan deze verplichting zijn dan natuurlijk de nodige subsidies verbonden om gezonde financiële werking te garanderen.
Door de opleiding ‘Ornamentsnijden’ te koppelen aan deze verplichte vooropleiding snoeit men veel te veel van het groeihout voor deze afdeling weg.
en Ambacht
in de kijker. En een ander Ministerie zorgt er dan weer voor dat er geen toekomstige doorstroming meer is .
Laten we eerlijk zijn, scholen met een goede en unieke ambachtelijke kennis en technieken zorgen ervoor dat volgende generaties de vrije keuze nog steeds kunnen maken om voor een ambachtelijke opleiding te kiezen.
De toekomstige generaties
Door dit vacuüm zorg je automatisch ervoor dat een hele generatie geen visueel contact meer heeft met ambachtelijk handwerk , de kennis gaat verloren en er ontstaat vervreemding met de materie, zelfs met de geschiedenis en volgende generaties worden opgeleid als schapen om in een productie proces ingeschakeld te worden zonder een eigen identiteit . Dit vacuüm zorgt er automatisch voor dat een hele generatie zonder het te weten en met toedoen van media in één richting gestuurd worden; richting minimalisme.
Laten we eerlijk zijn, scholen met een goede en unieke ambachtelijke kennis en technieken zorgen ervoor dat volgende generaties de vrije keuze nog steeds kunnen maken om voor een ambachtelijke opleiding te kiezen.
 |
| Section Sculpture Ornemaniste sur bois Don Bosco liége |
De toekomstige generaties
Door dit vacuüm zorg je automatisch ervoor dat een hele generatie geen visueel contact meer heeft met ambachtelijk handwerk , de kennis gaat verloren en er ontstaat vervreemding met de materie, zelfs met de geschiedenis en volgende generaties worden opgeleid als schapen om in een productie proces ingeschakeld te worden zonder een eigen identiteit . Dit vacuüm zorgt er automatisch voor dat een hele generatie zonder het te weten en met toedoen van media in één richting gestuurd worden; richting minimalisme.
Wij zijn onszelf en volgende generaties verplicht dit stukje uniek ambachtelijk regionaal en Nationaal patrimonium te beschermen.
In ons omringende landen hebben ze dit natuurlijk al lang begrepen, 'je gooit het kind toch ook niet met het waswater weg'. Maar wat ik niet goed begrijp, is dat enkele mensen aan de top die het beleid uitmaken in België, zomaar kunnen beslissen dat deze afdeling helemaal niet meer nodig is ,oudbollig is en dat moderne machines de oplossing zijn.
Pasop, ik ben niet tegen technologie, nieuwe technologie en oude technieken moeten hand in hand kunnen samengaan en altijd aangeboden kunnen worden. Dit hoeft niet in elke school zo te zijn maar de keuze moet blijven bestaan mocht technologie de student geen voldoening schenken.
In ons omringende landen hebben ze dit natuurlijk al lang begrepen, 'je gooit het kind toch ook niet met het waswater weg'. Maar wat ik niet goed begrijp, is dat enkele mensen aan de top die het beleid uitmaken in België, zomaar kunnen beslissen dat deze afdeling helemaal niet meer nodig is ,oudbollig is en dat moderne machines de oplossing zijn.
Pasop, ik ben niet tegen technologie, nieuwe technologie en oude technieken moeten hand in hand kunnen samengaan en altijd aangeboden kunnen worden. Dit hoeft niet in elke school zo te zijn maar de keuze moet blijven bestaan mocht technologie de student geen voldoening schenken.
 |
| Het Schooljaar 1951-1952 |
En van de andere kant worden er, jammer genoeg , zulk zware eisen gesteld aan avondopleidingen , zoals een strikt minimaal aantal deelnemers ,' omdat de cursus zeker niet verlieslatend mag zijn' klinkt het.
Ik vraag me af, welk gemeentelijk zwembad break –even draait
, geen enkel.
Men beweert dat het een verplichting is naar de bevolking toe om dit toch aan te kunnen bieden.
Het komt dus geregeld voor dat opleidingen niet door kunnen gaan , omdat ze verlieslatend zijn.
Men beweert dat het een verplichting is naar de bevolking toe om dit toch aan te kunnen bieden.
Het komt dus geregeld voor dat opleidingen niet door kunnen gaan , omdat ze verlieslatend zijn.
Opleidingen kunstambachten
en ambachten worden aan dezelfde eisen onderworpen, en worden vergeleken met opleidingen als
computerles , cursus Frans, …
Als we zo verder doen, zal er niet veel meer over blijven
van ons cultureel erfgoed. Als eenmaal de
know-how verdwenen is en er geen navolging meer is, dan is het voorbij. Wie gaat in godsnaam ons patrimonium
verzorgen in de toekomst. Het lijkt wel
of we het kind met het badwater weggooien.
 |
| Mijn klasfoto, Afdeling Houtsnijden Don Bosco Liege in 1988 |
Japan
Of
we zouden het
probleem kunnen benaderen zoals ze het in Japan hebben gedaan.
Specifieke Japanse ambachten wordt een leefbare subsidie verleend,
waardoor een bepaalde financiële druk verdwijnt.
Ze kunnen hun commerciële werkzaamheden
gewoon voortzetten, en door die subsidie is het mogelijk hun producten zelfs goedkoper aan te bieden, zodat er een grotere
groep geïnteresseerden ontstaat, die hun eigen binnenlandse, artisanale
identiteit verkiezen boven massaproductie.
Anderzijds
wordt deze ambachter ook
verplichtingen opgelegd: verplicht 1-2 mensen een zeer lange opleiding
geven, zodat de productiegeheimen en -technieken verder worden gegeven
(Een Japans bijvoorbeeld:
het vervaardigen van Samoerai zwaarden, hetgeen een 7-jarige opleiding
is). Deze leraars-ambachtslui worden in Japan “Levende
geschiedenis” genoemd.
 |
| De laatste leerlingen ornamentsnijden aan het Instituut Don Bosco Luik (2010) |
Zelf krijg ik geregeld aanvragen van over de hele wereld ,een tijdje geleden kreeg ik nog een aanvraag uit Zweden en voor kort iemand uit de VS of ik geen ‘Apprenticeship’ zoek . Dit toont aan dat ook de Belgische tradities
nog in trek zijn tot ver buiten onze grenzen.
Misschien ben ik nu niet echt meer neutraal , maar men zou dit systeem ook
in ons eigen land kunnen toepassen: in de 2 landsdelen een groep TOP-ambachters
selecteren, en zo ons land verzekeren van een voortzetting van de ambachtelijke
tradities voor de toekomst.
 |
| WEBSITE PATRICK DAMIAENS |
Beste lezers van dit blog item,
BeantwoordenVerwijderenWat hebben we allemaal laten teloor gaan, de kunst van het tapijt weven, de kunst van het glas maken, de kunst van het vervaardigen van plaatstaal, de kunst van het steenhouwen, de kunst van het ornament snijden.
En de meest gehoorde reactive is, "ja het is een schande" en we gaan weer verder met de orde van de dag. Maar wat gaat er nu werkelijk verloren? Een paar klote baantjes? Een beetje industrie? Een paar geitewollen sokken idealen? Raad eens, ...... de enige grondstof die landjes zoals Belgie, Nederland, Frankrijk en vele andere landen rijk zijn; ..... geen idee? Juist ja, .... kennis.
Al deze kennis gaat verloren, de grootste schat die een land maar kan bezitten wordt vernietigd, door het schrobputje afgevoerd, vanwege een kortzichtige rentabiliteits berekening en de eigengereidheid van een paar mensen die de dienst voor even mogen uitmaken.
Onbegrijpelijk dat de "kennis-schat" van een land niet beter gemanaged wordt. Kennis kun je vermarkten, kun je omzetten in diensten en produkten en basiskennis is fundamentele kennis voor verdere onwikkelingen.
Ik vraag me af of het mogelijk zou zijn om de handelswijze door die onbenullige beslissingnemers aan de kaak te stellen bij het Europees hof. Ik meen toch echt dat een land behoorlijke schade wordt toegebracht als men bestaande basiskennis willes en wetens verbnietigt.
Een snijwerk groet,
Ed van den Enden