Ornamentsnijder - PATRICK DAMIAENS: Supraporte ornament gesneden in kerselaar | Bovendeurstuk in hout

Kerkelijk en religieus houtsnijwerk | Bovendeurstuk in hout

Supraporte met houtsnijwerk

'Een versiering boven een deur' of bovendeurstuk

________________________________

___________________

In dit blogitem laat ik u aan de hand van een aantal foto's enkele stadia van het snijden van een supraporte (bovendeurstuk) zien. Een supraporte is een versiering boven een deur en kan ook deel uitmaken van de bovenlijst van het deurkozijn. Het object supraporte is van religieuze en kerkelijke aard.

De supraporte opdracht in kerselaar

In dit geval gaat het om een tweetal supraportes in kerselaar die in het voorjaar van 2016 ontworpen en gecreëerd werden voor een klant uit Texas (VS).

De randvoorwaarden

De opdrachtgever had een aantal persoonlijke wensen die hij graag verwerkt zag in de uit hout gesneden supraporte. Ook zouden deze decoraties deel gaan uitmaken van de reeds aanwezige lambrisering (of wandbetimmering) die uitgevoerd was in kerselaar (kersenhout).

Het ontwerp

De blikvanger is de in het centrum geplaatste ovale cartouche met daarin een kruis met daarop een opengeslagen Bijbel. Op de linkerpagina de letter Alfa en op de rechter de letter Omega. Alfa en Omega zijn respectievelijk de eerste en de laatste letter van het klassieke (Ionische) Griekse alfabet. De twee letters samen symboliseren in het christendom Gods almacht.

Een aantal pijlen en een boog aan de linkerzijde en een toorts rechts komen van onder de cartouche vandaan. De keuze van al deze elementen waren de persoonlijke wensen van de klant, het geheel word samengehouden met een strik, lint en loofwerk. Deze langwerpige trofee in kerselaar heeft een maximumdikte van 45 mm. Deze houtsoort is bijzonder hard en moeilijk om te snijden en uit te zagen. Maar het resultaat mag er wel zijn.

Supraporte Ornament | Een bovendeurstuk

Een supraporte of bovenstuk (Latijn: supra - "boven", porta - "deur"); is een boven een deur of portaal aangebrachte decoratie.
Het begrip ''decoratie' moet dan erg breed opgevat worden. De decoratie kan zijn een los schilderij, een fresco dat op de muur is geschilderd, beeldhouwwerk of een gesneden of gestuct relief.
Soms wordt de schildering in grisaille uitgevoerd. D.w.z de voorstelling is in één kleur (zwart, bruin) in verschilende toonaarden geschilderd als imitatie van beeldhouwwerk in steen. Als reliefwerk komt in de Rococo vooral de cartouche in de supraporte voor.
Reliefwerk kan geïntegreerd zijn met de bovendorpel van hetdeurkozijn.
Een supraporte in de vorm van een vlakke driehoek wordt timpaan genoemd.

Een supraporte kan, rekening houdende met de plafondhoogte, in een horizontale als in een verticale versie voorkomen. Zo kan de supraporte van een buitendeur of portaal zelfs tot aan het dak door lopen.
De supraporte voor een binnendeur is niet alleen aangepast aan de hoogte van het plafond, maar ook kan de afkomst van de eigenaar en of de funktie van de betreffende ruimte of het gebouw waarin het zich bevindt er in verwerkt zijn.

In vroegere tijden was het uiterst belangrijk om te laten zien welke maatschappelijke positie de eigenaar bekleedde en zo'n supraporte is daar een goed middel voor. De (zelf)verheerlijking van de eigenaar/inwoner kon getoond worden door zijn monogram of familiewapen een centrale rol te laten spelen in de compositie van de ornamenten van de supraporte.
In het kasteel van Versailles zie je bijvoorbeeld in meerdere vertrekken de gekruiste L van Lodewijk XIV of de drie lelies van Frankrijk, een verheerlijking van land en koning.

Supraporte ornament gesneden in kerselaar

De decoratie, versieringen en ornamenten van een (houten) supraporte kunnen ook op een andere manier functioneel zijn. Een deurversiering voor een muziekkamer, sommige rijke armoedszaaiers hebben die, kan ontworpen zijn rond enkele muziekinstrumenten. Dat thema kan ook verwerkt worden in de supraporte waardoor iedere bezoeker direct de functie van de ruimte kon herkennen.

Andere wereldlijke of overheidsgebouwen met een eigen specifieke functie tonen dan weer hun eigen belangen in hun supraporte. Zo kan in een centrale cartouche deze verheerlijking of functie getoond worden. Bijvoorbeeld door het gebruik van attributen in een trofee, met de klemtoon op bijvoorbeeld 'het recht', 'de wetenschap', 'de krijgsmacht' maken dan met de supraporte als belangrijke blikvanger de bezoeker er zich van bewust waar hij zich bevind.

Godsdienstige gebouwen daar in tegen hebben natuurlijk andere thema's, zo zijn er religieuze voorstellingen in bas reliëf gesneden al dan niet op een ovaal cartouche. Maar ook trofeeën met religieuze attributen, zoals daar zijn, kaarsen, kandelaars, kelk, bijbel, wierookvat,...die een centrale blikvanger worden in de compositie.

In elke stijlperiode vanaf de renaissance vindt je de supraporte terug. Meestal in kastelen en residenties en later in belangrijke burgerwoningen en overheidsgebouwen, maar steeds aangepast aan de denkwijze en manier van versiering en decoratie. Deze manier van versieringen verschilt van land tot land, en kent zijn eigen kenmerken.

Heden ten dage kan het voorkomen dat men boven een deur een familiefoto, een religieus teken of schilderijtje hangt en onbewust heeft men zich dan bij een eeuwenoude traditie van supraportes aangesloten. In zo'n geval niet functioneel maar decoratief van aard.

Beeldmateriaal © Patrick Damiaens
Tekst W. Van Dort en P. Damiaens

Hier een aantal foto's van de verschillende stadia van bewerkingen.

_________________

__________