De Saint-Sulpice in Parijs

Het houtsnijwerk op lambriseringen in de sacristie

Gelukkig heb ik door de jaren heen Parijs veel bezocht en heb een aanzienlijke reserve aan onderwerpen die nog niet gepubliceerd zijn. Door Covid-19 heb ik niet meer het gevoel om spontane en vrije beslissingen te nemen, dus het zal nog lang duren voordat ik nog eens in Parijs geraak.

In de zomer van 2019 bracht ik een aantal dagen door in de Franse hoofdstad, Parijs. Ik probeer steeds deze korte vakanties zo in te plannen dat ik bepaalde musea, bezienswaardigheden of kerken kan bezoeken of combineren.
Ik had op deze korte trip voorzien een grondiger bezoek aan het 6de arrondissement, namelijk de wijk Saint-Germain-des-Prés, dat zich op de linkeroever van de Seine bevindt.

In de Saint- Sulpice van Parijs bevindt naar mijn mening de mooiste sacristie die ik tot nu toe heb mogen ontdekken. Het meubilair en lambrisering is overdadig voorzien van ornamenten in Lodewijk XV-stijl, meters hoge trofeeën met als thema religie, een lust voor het oog.

De Saint-Sulpice in Parijs

Saint- Germain-des-Prés is één van de bekendste en trendy wijken van de stad. Dit deel van Parijs is bijzonder romantisch, zeer charmant en geraffineerd; zijn geschiedenis en bezienswaardigheden trekken toeristen uit de hele wereld, die komen genieten van de unieke sfeer die er heerst.

Vorige eeuw ontmoete in dit deel van Parijs intellectuelen en filosofen elkaar; zo kwamen hier illustere namen als Simone de Beauvoir, Jean-Paul Sartre of Ernest Hemingway.

Na de Tweede Wereldoorlog bereikte deze reputatie zijn hoogtepunt, met onder andere het beroemde café de Flore dat gelegen is aan de Boulevard Saint-Germain. Een bekend ontmoetingsplaats van vele artiesten en schrijvers. Behalve dit establishment, zijn er nog andere iconische locaties, zoals café des Deux Magots of brasserie Lipp.

De Saint-Sulpice

De Saint-Sulpice is een 17e-eeuwse kerk die gewijd is aan de heilige Sulpicius de Vrome en is 118 meter lang en 57 meter breed. En is niet veel korter dan de Notre-Dame en hiermee is het de op één na de grootste kerk van Parijs. Onder de kerk liggen meerdere crypten, die samen vrijwel hetzelfde oppervlak hebben als de kerk zelf.

De Saint-Sulpice was de grafkerk van een aantal bekende Franse families, waaronder Condé, Conti en Luynes.

Muurschilderingen van Eugène Delacroix

In de kapel van de Heilige Engelen, direct rechts naast de ingang van de Saint-Sulpice vind je geweldige muurschilderingen van Eugène Delacroix. Het gaat hier om de schilderingen ‘De worsteling van Jakob met de engel’, ‘Aartsengel Michael met de duivel’ en ‘De verdrijving van Heliodorus uit de tempel’.

Meer van zijn werk kan overigens bekeken worden in het Musée Delacroix in Parijs en zijn meest bekende schilderij (De vrijheid leidt het volk) is te vinden in het Louvre.

Prachtig houtsnijwerk in de sacristie

Het meest fascinerende onderdeel van mijn bezoek was de sacristie van deze kerk. Een prachtige lambrisering, uitbundig versierd met uitzonderlijke composities van houtsnijwerk en meters hoge trofeeën met als thema, hoe kan het anders, religie. De eerste keer dat ik dit thema voor het eerst zag was in 2007 en dit als versiering op de stenen zuilen die zich in de kapel in het kasteel van Versailles bevinden. (Foto hieronder)

Kapel in het Kasteel van Versailles, 2007

Deze meters hoge trofeeën met als thema religie in de sacristie van de St-Sulpice, zijn in eikenhout vervaardigd en van sommige panelen zijn de versieringen en ornamenten voorzien van bladgoud, wat bijzonder mooi afsteekt met het donkerkleurige eikenhout. Overdadig gebruik van kerkelijk gerei in de liturgie komen aan bod in deze trofeeën.

Monstrans, miskelk, kaarsen, kaarsenhouders, wijwatervaten, een bisschopsstaf, de mijter van de Paus of bisschop...... en dit in combinatie met muziekinstrumenten zoals violen, houtblazers en partituren. Een waar lust voor het oog. Wat een een werk moet het geweest zijn om deze panelen te snijden, en welk een inzicht en verbeelding moet deze ambachtsman ( kunstenaar) gehad hebben, gewoon om jaloers van te worden. Het snijwerk in de sacristie, daterend uit 1735, was een geschenk van de minister van Financiën van Lodewijk XV ter gelegenheid van zijn (de dominee zijn) huwelijk.

De Saint-Sulpice in Parijs |
Prachtig houtsnijwerk in de sacristie

Restauratie van de lambrisering en interieur van de sacristie

Na een onderzoek in 2002 bleek dat het houtsnijwerk van de sacristie, de achttiende-eeuwse vergulding, en het gewelfde stenen plafond in slechte staat bevonden. Stof en roet van kaarsen en wierook hadden aanslag op de muren en lambriseringen veroorzaakt, waardoor de religieuze decoratieve details van de houten lambrisering aan het oog werden onttrokken.

Het World Monuments Fund beheerde de restauratie van de binnenversiering, die tussen 2002 en 2005 werd uitgevoerd. De houten lambrisering, het stenen plafond en het ijzeren balkon werden schoongemaakt en behandeld. Op plaatsen waar de vergulding was aangetast, werd nieuw bladgoud aangebracht en met een patina bedekt. De restauratie van de sacristie maakte deel uit van een groter conserveringsplan voor de hele Saint-Sulpice.

De sacristie is een lichtend voorbeeld van Frans vakmanschap en bouwkundig ontwerp. Onder de gewelven van Saint-Sulpice trouwde Victor Hugo met Adèle Fouché, en de kerk was ook getuige van de doop van vele belangrijke personen, zoals de Markies de Sade en Charles Baudelaire. De sacristie van Saint-Sulpice was 300 jaar lang grotendeels ongemoeid gelaten vóór het WMF-project in 2002, een project dat welverdiende aandacht voor de ruimte heeft gebracht. In mei 2005 werd een ceremonie met muziek uit de tijd van koningin Anne gehouden om de heropleving van de sacristie van Saint-Sulpice te vieren. Omdat het een prominente plaats inneemt in de Da Vinci Code, een internationale bestseller, zijn toeristen bijzonder geïnteresseerd in dit meesterwerk.