WELKOM OP MIJN BLOG

Deze blog heeft als doel houtsnijwerk en ornamentiek in de kijker te plaatsen. Een bezoek aan een museum of een kasteel zijn onderwerpen die aan bod komen. Maar deze blog laat jullie ook kennis maken met mijn eigen vakmanschap. Veel leesplezier.

zaterdag 16 maart 2024

TEFAF Maastricht 2024 | Art & Antiques Fair in Maastricht

tefaf Maastricht 2024 | Art & Antiques Fair in Maastricht | The Tefaf in the Mecc

Een jaar eerder

We gaan een jaartje terug, we schrijven Maart 2023, een handelaar uit België met als specialisatie wandtapijten, had op de 2023 editie van TEFAF een monumentaal tapijt mee, waar meerdere (Duitse) familiewapens op afgebeeld stonden. 

Aangezien heraldiek een thema is wat me fascineert en interesse in heb, leek het mij interessant de foto's die ik nam van het tapijt te delen met een aantal heraldiek vrienden.  Men kwam al snel tot het besluit dat de tekst naast het tapijt niet correct was. Met wat uitgebreid opzoekwerk hebben we dit tapijt van de juiste info voorzien. 

En als dank zou de handelaar voor Tefaf Maastricht 2024 ons een toegangskaart toezenden. Een geste wat we zeer konden appreciëren en waar we rijkhalzend naar uitkeken. Maar enkele weken voor de start van Tefaf 2024 zagen we de bui al hangen, en hebben weer eens gemerkt, dat dit soort van beloftes geen inhoud hebben en geleerd dat het beter is, het vergaarde opzoekwerk over de foute kennis van de handelaar niet meer met hen te delen.  

We hebben voor Tefaf 2024 de entree dus zelf betaald. 😉


TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht
TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht


Tefaf 2024

Waarschijnlijk is het bezoek aan Musea en Kastelen  de belangrijkste bron van inspiratie voor de houtornamentsnijder.

Het zijn plaatsen waar de vakman zijn ideeën haalt, waar hij op zoek gaat naar nieuwe uitdagingen en steeds voor nieuwe verrassingen komt te staan, en zelfs na 35 jaar nog steeds het gevoel heeft, iets nieuws te leren.

Er gaan kijken hoe je collega’s  300 jaar geleden de problemen oploste, hun kennis van de smaakvolle verhoudingen toegepaste in het interieur , hun kennis van  decoratie en snijtechnieken .

In de periode dat ik met Ornamentiek bezig ben, weet je inmiddels waar en in welke Museum / Kasteel, welk soort ornament, stijl, karakter, kwaliteit er te vinden is. Of in welk kasteel de mogelijk bestaat er foto’s te nemen of…. nota’s te maken als dat nodig mocht zijn.

Op een antiekbeurs vraag je het gewoon even aan de standhouder, hij zal je meestal wel toestaan foto's te nemen, want hij kent je niet en misschien, heel misschien ben je wel een mogelijke klant voor hem.

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht


Ontdek 7.000 jaar kunst, van oud tot hedendaags

TEFAF Maastricht wordt algemeen beschouwd als 's werelds belangrijkste beurs voor beeldende kunst, antiek en design en brengt 7.000 jaar kunstgeschiedenis samen onder één dak. Met meer dan 260 prestigieuze handelaren uit zo'n 20 landen is TEFAF Maastricht een etalage voor de beste kunstwerken die momenteel op de markt zijn. Naast de traditionele gebieden van schilderijen van oude meesters, antiek en klassieke oudheden, die ongeveer de helft van de beurs beslaan, vindt u er ook moderne en hedendaagse kunst, fotografie, sieraden, 20e eeuws design en werken op papier.

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht


Meesterlijke kunstwerken TEFAF Maastricht

TEFAF Maastricht staat universeel gekend als de meest toonaangevende internationale kunst- en antiekbeurs. De beurs kent negen onderverdelingen in verschillende kunstvormen: oude kunst, moderne kunst, antiek, klassieke oudheden, manuscripten, werk op papier, design, TEFAF showcase, en TEFAF businesspaviljoen. Mede door het immense aanbod aan oude kunstwerken van oude meesters, wordt de beurs bezocht door kunstliefhebbers van over de hele wereld.

De beurs biedt een actueel beeld van alle beste kunstwerken. ’s Werelds kostbaarste schilderijen, beelden, en kunstvoorwerpen zijn er te bezichtigen. Bovendien wordt ook de mogelijkheid geboden om de meesterwerken te kopen. Zo kan men naar huis gaan met zowel klassieke, moderne, als hedendaagse kunstwerken, juwelen, en designstukken. Hoofdsponsor van de beurs is AXA ART verzekeringsmaatschappij.

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

Op de glamoureuze openingsavond komen tal van miljonairs, machthebbers, sjeiks, museumdirecteuren, en bekende mensen. TEFAF betekent zoveel voor de lokale economie, dat er naast de beurs, ook in de horeca en winkels een immense drukte heerst die dagen. De binnenstad wordt er versierd met TEFAF-vlaggen, en jaarlijks wordt door de Maastrichtse winkeliers een etalagewedstrijd georganiseerd rond kunst en antiek. Daarnaast gaan rond de beurs nog diverse tentoonstellingen, concerten, en evenementen door.

En als afsluiter van de dag staat steeds een bezoek aan het restaurant van oud-cursist houtsnijden Aart de Bakker op het programma, hij en zijn Balinese vrouw Uci baten in het centrum van Maastricht restaurant Kapulaga uit. Een echte aanrader, wie een Balinese rijsttafel wel ziet zitten.

Website: https://kapulaga.nl

Kapulage in Maastricht  Balinees eten restaurant


Een aantal impressie van TEFAF 2024

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht




TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

TEFAF Maastricht 2024 |  Art & Antiques Fair in Maastricht

vrijdag 1 maart 2024

De Journées du Patrimoine op 16 en 17 september 2023 in Parijs | Open Monumenten Dag in Parijs

De Journées du Patrimoine op 16 en 17 september 2023 in Parijs | Open Monumenten Dag in Parijs
 De Journées du Patrimoine op 16 en 17 september 2023 in Parijs |
Open Monumenten Dag in Parijs 

Uitzonderlijke openingen, achter de schermen, weinig bekende plaatsen...Parijs op een andere manier te verkennen? Dan is het evenement " Journées du Patrimoine" (Open Monumenten Dag- erfgoeddagen ) iets voor jou.

Op 16 en 17 september 2023, de 40e editie reeds. Allemaal gratis, maar voor de toplocaties (Het Élysée, Banque de France, Senaat...) is een reservatie echt aangewezen




In die twee dagen had ik me voorgenomen 3 tot 4 historische sites te bezoeken, en met wat geluk zijn er dat uiteindelijk 6 geworden. Op plaats één van mijn lijstje stond de Galerie Dorée van de Banque de France, een kort verslag over mijn bezoek heb ik reeds gepubliceerd. (Reservatie is hier echt nodig)

De andere 5 sites waren het Ministerie van Cultuur, de bibliotheek Richelieu, École nationale supérieure des beaux-arts, het Institut de France en het Hôtel de la Marine. 

Dag één, aangekomen in Parijs met de Thalys een korte wandeling naar het hotel, slenterede we op zaterdagochtend  naar de bibliotheek Richelieu (*BnF), ik was er al eens geweest maar op dat moment was de site in restauratie en niet alle leeszalen waren geopend voor publiek op dat moment.  Met Journées du Patrimoine kom je dan ook op plaatsen waar je als bezoeker geen toegang hebt. 

De site Richelieu is de voormalige koninklijke bibliotheek, waar indrukwekkende collecties zijn ondergebracht als Muziek en Podiumkunsten, Westerse- en Oosterse manuscripten, kaarten en plattegronden, prenten en foto's, maar ook muntstukken, medailles en antiek. 

Deze museumachtige locatie organiseert bovendien regelmatig tijdelijke exposities in het prachtige kader van de Mansart en Mazarine galerieën, met een prachtig kader. De Mazarine galerie, ingericht in een zeer zuivere barokstijl, is van 1644 tot 1646 gebouwd door de architecte François Mansart, en versierd met beeldschone fresco's, geschilderd door de Italiaanse artiest Giovanni Francesco Romanelli.

*BnF, Bibliothèque nationale de France

Een aantal sfeerbeelden.

Bibliotheek Richelieu LINK blog artikel: 

https://ornamentsnijder.blogspot.com/2023/10/de-journees-du-patrimoine-op-16-en-17.html

Richelieu is de voormalige koninklijke bibliotheek
Site Richelieu is de voormalige koninklijke bibliotheek




Een anderhalf uur later stonden we weer buiten en erg onder de indruk van wat we reeds te zien kregen. Op een steenworp van Richelieu verwijderd, ligt Palais Royal met zijn prachtige tuin, een plek die uitnodigt om te slenteren en met alle zintuigen van Parijs te genieten, en bij toeval kwamen we in het Palais Royal  een volgende site tegen, eentje die niet geprogrammeerd stond, enkel en alleen omdat ik een vermoeden had dat deze (top) site aan de ingang hele lange wachttijden zou hebben. 

Maar na een korte bevraging aan de verantwoordelijke zou de wachttijd slechts 7-10 minuten in beslag nemen. Daar hebben aangenaam gebruik van gemaakt, het Franse Ministerie van Cultuur, dat was fijn meegenomen en dit zonder reservatie


In mei 1871, tijdens de Commune van Parijs, werd het Palais Royal in brand gestoken, maar de brand kon tijdig worden geblust om een totale vernietiging te voorkomen. Nadat de schade hersteld was, vestigde de Franse Raad van State zich in 1875 in het gebouw.

Na de oprichting van de Vijfde Republiek werd in 1959 de nieuwe Grondwettelijke Raad in een vleugel van het gebouw onderbracht. Een andere vleugel werd de zetel van het toen pas opgerichte Ministerie van Cultuur.

Ministerie van Cultuur LINK blog onderwerp:

https://ornamentsnijder.blogspot.com/2023/11/franse-ministerie-van-cultuur.html


Zicht vanuit het Ministerie van Cultuur,
op de achtergrond de tuin van Palais Royal.




Zaterdag 16 september, 13:00 uur, reeds twee sites bezocht, het gaat vlotter dan we dachten wat eten en drinken onderweg enhop naar de het volgende afspraak, het Institut de France.  Het Institut de France is een Frans wetenschappelijk instituut dat werd opgericht op 25 oktober 1795. Het is gevestigd in het gebouw van het voormalige Collège des Quatre-Nations aan de Quai (kaai) de Conti, dus langs de Seine. Het instituut is samengesteld uit verschillende instituten: de Académie française (40 leden), de Académie des inscriptions et belles-lettres (55 leden), de Académie des sciences (262 leden), de Académie des beaux-arts (59 leden) en de Académie des sciences morales et politiques (50 leden).

-De Académie française; in 1635 opgericht door Richelieu

-De Académie des inscriptions et belles-lettres; in 1663 opgericht door Colbert

-De Académie des sciences; in 1666 opgericht door Colbert

-De Académie des sciences morales et politiques; in 1795 opgericht door de Nationale Conventie

-De Académie des beaux-arts; in 1816 opgericht door Lodewijk XVIII

Vier onderzoeks bibliotheken maken deel uit van het Institut de France, De bibliothèque Mazarine, de oudste openbare bibliotheek van Frankrijk. Ook is het praalgraf van Kardinaal de Richelieu ondergebracht in dit instituut. Richelieu heeft ongetwijfeld de absolute monarchie van Lodewijk XIV voorbereid, alsmede het langdurige politieke, militaire en culturele overwicht van Frankrijk over West- en Midden-Europa. In 1635 heeft hij de Académie française een officiële status verleend.



 
Wil u meer weten of fotomateriaal zien over ons bezoek aan het Institut de France, dan verwijs ik naar dit blog item, Institut de France LINK :



Na het Institut de France had ik nog École nationale supérieure des beaux-arts op mijn agenda staan. Het was nog maar 15:00 uur dus we konden het wat rustiger aan doen, genoten van het goede weer, een terrasje doen, wat gegeten en gedronken. Wat kan de Franse hoofdstad toch een feest zijn. 


Net als Instituut de France ligt École nationale supérieure des beaux-arts op de linkerzijde van de Seine ( rive Gauche ) de twee sites liggen ook maar 10 minuten wandelen van elkaar verwijderd. 

Aangekomen in de Rue Bonaparte, (Je loopt er, als je niet goed oplet zo aan voorbij), was ook hier geen wachtrij te bespeuren. École nationale supérieure des beaux-arts ofwel Beaux-Arts de Paris is een in Parijs gelegen universitaire opleiding in de beeldende kunst. Het is de eerste en bekendste van de Franse kunstacademies. 

De gebouwen van de school beslaan twee hectare van de wijk Saint-Germain-des-Prés en dateren uit de 17e, 18e en 19e eeuw. Enkele delen zijn in de 20e eeuw gebouwd. Het oudste gebouw is de kapel en enkele aangrenzende gebouwen. Die dateren uit de eerste helft van de 17e eeuw en behoorde oorspronkelijk tot het klooster van de Petits-Augustins.

De school is in het bezit van een zeer grote eigen kunstcollectie. Meer dan 2000 schilderijen, waarvan 100 dateren van voor de Franse Revolutie, maar ook kunstwerken van onder andere Rembrandt, Albrecht Dürer en Paolo Veronese. De fotocollectie wordt geschat op ongeveer 70.000 afdrukken en negatieven, vooral uit de periode 1850-1914 en last but not least nog eens 3.700 sculpturen.

Een groot binnenplein leidt naar een aantal architectonische bijzonderheden, waarvan het 19de eeuwse Palais des Études het indrukwekkendste is. De Académie des Beaux-Arts werd in 1816 opgericht door het samenvoegen van de oudere Académie royale de peinture et de sculpture uit 1648, de Académie de musique uit 1669 en de Académie royale d'architecture uit 1671.

Wij gingen kijken naar de fantastische collectie gipsenmodellen (reproducties) die de Academie in haar bezit heeft.







École nationale supérieure des beaux-arts ofwel Beaux-Arts de Paris

Meer info? École nationale supérieure des beaux-arts Link

https://ornamentsnijder.blogspot.com/2024/01/ecole-nationale-superieure-des-beaux.html

Op zondag 17 september bezochten we dan Hôtel de la Marine en Banque de France. 

Ook hiervan de link:

Hôtel de la Marine

https://ornamentsnijder.blogspot.com/2024/02/hotel-de-la-marine-in-parijs.html

Banque de France

https://ornamentsnijder.blogspot.com/2023/09/gouden-galerij-banque-de-france-in.html


De Journées du Patrimoine op 16 en 17 september 2023 in Parijs | Open Monumenten Dag in Parijs
https://www.patrickdamiaens.info


donderdag 1 februari 2024

Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk | Historisch gebouw op de Place de la Concorde

 

Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk |  Historisch gebouw op de Place de la Concorde
Hôtel de la Marine in Parijs | 
Historisch gebouw op de Place de la Concorde

Hôtel de la Marine in Parijs   
Historisch gebouw op de Place de la Concorde

Op 9 april 2022 was ik voor een kort oponthoud in Parijs en in aangenaam gezelschap van een aantal cursisten ornamentsnijden. Op die mooie dag in april stond een bezoek aan het iconische Hôtel de la Marine op het programma. Dit monument op de Place de la Concorde is een fraai architectonisch bouwwerk van Ange-Jacques Gabriel, de hoofdarchitect van de koning Lodewijk XV. Tot 1798 was hier de (1)Garde-Meuble de la Couronne gevestigd, voordat het meer dan 200 jaar lang het hoofdkwartier van het Franse ministerie van Marine werd.

Garde-Meuble de la Couronne
(1) Deze administratie werd prestigieus vanaf de regering van Lodewijk XIV met de belangstelling die hij en zijn opvolgers toonden voor het koninklijk meubilair. In 1663 reorganiseerde Colbert deze administratie, die de naam "Garde-Meuble de la Couronne " kreeg, met als doel het erfgoed te beheren, maar ook om de glorie van de koning te vieren, wat tot uiting kwam in het aantal en de waarde van de geproduceerde stukken 

Er zijn een aantal manieren om dit historisch gebouw aan de place de la Concorde te bezoeken. Gewoon in de rij staan en je ticket  kopen (niet goedkoop), maar dit ticket geeft je enkel toegang tot de grote salons, een combinatieticket voor de grote Salons en het appartement van de intendant van de Garde-Meuble kan enkel online (reservatie) omdat deze plaatsen zeer beperkt zijn

Ook geeft dit online ticket toegang tot de Al Thani Collectie die in één van de vleugels van het Hotel de la Marine gevestigd is. Deze collectie kreeg ik te zien in september 2023, bij mij tweede bezoek aan dit monumentaal gebouw, en ik moet zeggen deze privé collectie is erg indrukwekkend. De Al Thani Collectie behoort tot de meest prestigieuze privéverzamelingen ter wereld en omvat een uitzonderlijke collectie kunstwerken die een periode bestrijkt van de Oudheid tot heden.

Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk |  Historisch gebouw op de Place de la Concorde


Een beetje historie 

1765

In 1765 werd besloten om de Garde-Meuble de la Couronne, de instelling die verantwoordelijk was voor de meubels van de koning, te verhuizen naar het meest oostelijke paleis (tussen wat nu de Koningsstraat en de Saint-Florentinstraat is), het toekomstige Hôtel de la Marine. Aanvankelijk was het de bedoeling dat slechts een deel van het gebouw in gebruik zou worden genomen, maar in 1767 nam de Garde-Meuble uiteindelijk de hele locatie in beslag.

Pierre-Elisabeth de Fontanieu, de intendant van de Garde-Meuble, maakte van de gelegenheid gebruik om het Hôtel volledig aan de behoeften van zijn administratie aan te passen: opslagruimtes, werkplaatsen, personeelswoningen, tentoonstellingszalen, een woonruimte met een kapel, enz. Bijna vijfentwintig jaar lang woonden de Garde-Meuble en zijn intendant, Pierre-Elisabeth de Fontanieu en vervolgens Marc-Antoine Thierry de Ville d'Avray, in het paleis.

Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk |  Historisch gebouw op de Place de la Concorde

Zicht op Place de la Concorde vanop galerij Hôtel de la Marine


1789

De Franse Revolutie, die uitbrak in 1789, veranderde de geschiedenis van dit paleis aan de Place Louis XV voorgoed. De dagen van de Garde-Meuble, symbool van koninklijk bestuur en pracht en praal, waren geteld. 

Twee gebeurtenissen markeerden de geschiedenis van het gebouw. 

Op 13 juli 1789 namen revolutionairen de wapens in beslag die tentoongesteld waren in de Salle d'Armes. De volgende dag gingen ze munitie halen in... de Bastille. Het verhaal gaat dat de eerste schoten op de Bastille werden afgevuurd door kanonnen op zilveren damasten die in 1684 door de koning van Siam aan Lodewijk XIV waren geschonken en de dag ervoor waren meegenomen uit de koninklijke collecties in de Garde-Meuble.

Op 16 september 1792 werden de kroonjuwelen gestolen uit het Hôtel de la Marine. Veertig mensen drongen 's nachts de salon binnen waar de juwelen tentoongesteld waren en stalen een buit van bijna 30 miljoen frank.

De Garde-Meuble, een symbool van het Ancien Régime, werd simpelweg afgeschaft tijdens de Revolutie. Een deel van het meubilair en de kunstvoorwerpen werd geveild of verbrand, vooral om het edelmetaal terug te krijgen. 

In 1800 werd de instelling opnieuw opgericht onder de naam Garde-Meuble des Consuls. Daarna werd het Mobilier Impérial en uiteindelijk Mobilier National in 1870. Het Mobilier National is nog steeds verantwoordelijk voor het meubilair van verschillende nationale instellingen, zoals het Elysée-paleis.

Hôtel de la Marine in Parijs |  Historisch gebouw op de Place de la Concorde
Hôtel de la Marine in Parijs |  Historisch gebouw op de Place de la Concorde

Ministerie van Marine

Zodra de Revolutie begon, verliet koning Lodewijk XVI Versailles voor Parijs. Alle regeringsdepartementen die in Versailles gevestigd waren, moesten terugkeren naar de hoofdstad. Maar er was één groot obstakel: waar moesten ze heen? Het ministerie van Marine, geleid door de Comte de La Luzerne en Jean-Baptiste Berthier, nam in 1789 zijn intrek in het paleis waarin de Garde-Meuble was gevestigd.

Aanvankelijk nam de marine ruimte in op de tweede verdieping en ten westen van de eerste verdieping. Het zou minder dan 10 jaar duren voordat het hele gebouw in gebruik werd genomen. Dit markeerde het begin van de twee eeuwen durende aanwezigheid van de administratie in het paleis, dat voortaan bekend zou staan als het Hôtel de la Marine. Het ministerie van Marine verliet het gebouw pas in 2015.

Van het kantoor van de Stafchef tot de galerij van de grote Franse marineprefecturen, de Marine verbouwde het gebouw volgens haar behoeften: het opdelen van de ruimte om de kantoren te vergroten, het aanpassen aan de technologische ontwikkelingen van de 19e en 20e eeuw (elektriciteit, telefoon, liften, enz.) maar ook decoraties zoals portretten van bekende Admiraals en notabele zeelui.

Hôtel de la Marine in Parijs |  Historisch gebouw op de Place de la Concorde
Zicht op Place de la Concorde vanop galerij Hôtel de la Marine


2015

Sinds het vertrek van het ministerie van Marine in 2015 is het Hôtel de la Marine toevertrouwd aan het Centre des monuments nationaux. Het CMN, dat verantwoordelijk is voor de presentatie van dit uitzonderlijke erfgoed, heeft tussen 2017 en 2021 een grootscheepse restauratie van het hele monument ondernomen. 

Niet alleen de architectuur, maar ook de geschilderde decoraties, meubels en kunstvoorwerpen uit de 18e en 19e eeuw laten het publiek de nauwe band zien tussen decoratieve kunst, de kunst van het vermaken, kunstnijverheid, Franse uitmuntendheid en de uitdrukking van macht. 

Sinds 2017 hebben restauratiecampagnes enkele prachtige stukken aan het licht gebracht, waaronder de herontdekking van het originele decor van de intendantwoningen zoals ze er aan het einde van de 18e eeuw uitzagen.



Elke dag 10.30 - 19.00 uur
Laat open op vrijdag tot 21.30 uur 
Let op: laatste toegang tot het monument 45 minuten voor sluitingstijd


Een aantal impressies van April 2022.

Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk



Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk

Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk


Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk

Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk
Hôtel de la Marine in Parijs |
 Lambrisering met verguld houtsnijwerk




Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk


Hôtel de la Marine in Parijs | Lambrisering met verguld houtsnijwerk
https://www.patrickdamiaens.nl