ABDIJ COMBURG in Baden-Württemberg
Abdij op een boogscheut van Schwäbisch Hall
Eind augustus 2024 hadden we een kort oponthoud in Schwäbisch Hall dat gelegen is in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg. Op een boogscheut van dit prachtig stadje vol vakwerkhuizen, ligt het imposante Benedictijner abdij Comburg.
Gedurende ons bezoek dat ongeveer twee uur in beslag nam, kwamen we slechts 7 bezoekers tegen, dus niet echt een toeristische trekpleister deze abdij. Jammer want het is echt een interessant en imposant gebouwencomplex.
Voordat Comburg een abdij werd, was het een versterkte burcht, gesticht in de 11de-eeuw door het Frankische gravengeslacht Comburg-Rothenburg, dat later getransformeerd werd tot Benedictijner klooster en dat ook diende als de zetel van een benedictijner abdijvorstendom in Schwäbisch Hall in Baden-Württenberg.
De Romaanse architectuur is in dit voormalig klooster duidelijk merkbaar.
De voogdij kwam na het uitsterven van de Komburgers eerst aan de Hohenstaufen. Later kwam de voogdij achtereenvolgens aan de schenken van Limpurg, de rijksstad Schwäbisch Hall (1384) en het prinsbisdom Würzburg (1485).
De
abdij Comburg werd in 1488 omgezet in een koorherensticht. Een deel van de
bijbehorende landgoederen werd verkocht. De opbrengst daarvan ging naar de
rijksstad Schwäbisch Hall. Comburg ging in 1587 over naar het prinsbisdom
Würzburg.
In de 18e eeuw verving bouwmeester Joseph Greising uit Würzburg de Romaanse basiliek door een lichte barokke hal. Hiervoor moest het grootste deel van de oude kerk worden afgebroken. Tussen 1706 en 1715 creëerde Greising een koel, weids kerkinterieur. Hoge vierkante pilaren ondersteunen machtige kapitelen en een eenvoudig wit gewelf. De prachtige vergulde altaren, preekstoel en koorbanken werden ook in de barokperiode gemaakt.
Frederik I Württemberg (1754-1816) regeerde van 1797 tot
1803 als hertog, van 1803 tot 1806 als keurvorst en van 1806 tot 1816 als
koning over Württemberg. Hij liet in 1802 het klooster Comburg bezetten. Hij
liet de gouden voorwerpen van het klooster omsmelten tot munten. De waardevolle
kloosterbibliotheek met talrijke middeleeuwse manuscripten ging naar de
Staatsbibliotheek van Württemberg in Stuttgart.
Paragraaf 6 van de Reichsdeputationshauptschluss ( link) van 25
februari 1803 droeg het sticht over aan het keurvorstendom Württemberg. De
gebouwen dienden van 1807 tot 1810 als residentie van prins Paul van
Württemberg.
Abdij Comburg is nooit door troepen belegerd en heeft geen oorlogsschade geleden en dat is goed merkbaar. Het is nog in perfecte staat, als je rekening houdt met de mode trends in architectuur en decoratie. Een pareltje. Je kunt zelfs, als je zin hebt, een wandeling maken op de omwalling van de Abdij. De schietgaten geven mooie plaatjes van de plaatselijke natuur.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Reichsdeputationshauptschluss
Barok kerkinterieur.
Barokarchitectuur is een stijl en fase in de architectuur,
ontstaan tijdens de barokperiode. Kenmerkend is het gebruik van vormen uit de
renaissance maar met een sterkere verdeling van muurvlakken en een speelser
gebruik van ornamenten zoals (gebogen) frontons. Ook wordt de rondboog weer –
net als bij de romaanse architectuur – veel in raam- en deuropeningen gebruikt.
Rococo wordt vaak als onderdeel van de Barok gezien.
De Barok (Duits: das Barock) wordt in het Europa van de
zeventiende eeuw als de dominante kunststroming beschouwd. De Barok is een
reactie op een schisma (breuk) in het West-Europese Christendom, die aan deze
periode voorafging. Die breuk, de reformatie, waarbij protestanten zich
afscheidden van de Rooms- Katholieke Kerk, versterkte de centrifugale krachten
in de strijd tussen de centrale macht van de keizer en die van de vorsten in
Duitsland. Martin Luther speelde een belangrijke rol in de tijd van de
reformatie.
Het Duitsland van de zestiende en zeventiende eeuw was
verdeeld in vele vorstendommen, waarbij sommige vorsten de kant van de
protestanten en anderen de kant van de katholieken kozen. Dit leidde tot een
groot conflict tussen de vorsten, de Dertigjarige Oorlog (1618 – 1648), die
samenvalt met de laatste dertig jaar van de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648)
in de Republiek (het huidige Nederland). Ook landen als Frankrijk en Zweden
raakten bij dit conflict betrokken. Met de Vrede van Münster (in het Duits: Westfälischer
Frieden, 1648) kwam een eind aan de Dertigjarige Oorlog.
De verschrikkingen van deze oorlog waren groot. In het
gebied dat ongeveer samenvalt met wat nu Duitsland heet, kwamen ongeveer 6
miljoen inwoners (van de 20 miljoen) door geweld en ziekte – met name grote
pestepidemieën – om het leven.
Reactie
Als reactie op de protestantse reformatie ontstond in de
Katholieke Kerk ook een hervormingsbeweging, die Contrareformatie werd genoemd.
Net als binnen het protestantisme probeerde de kerk de boodschap van de Bijbel
op nieuwe manieren over te brengen aan de bevolking. Dit gebeurde niet alleen
door bijbelverhalen uit het Hebreeuws, Grieks en Latijn in de volkstalen te
vertalen, maar ook door ze te verbeelden in realistische kunst, die indruk
moest maken. Deze kunststijl wordt ‘Barok’ genoemd en kwam uit het zuiden, uit
Italië en Spanje. In het noorden van Europa had de tijd op het gebied van de
kunst enigszins stilgestaan door de vele oorlogen: vorsten besteedden hun geld
aan kanonnen in plaats van aan muziek, literatuur en toneel.
De Barok was een reactie op een wereld vol oorlog, maar ook
een poging om via kunst het Christelijke geloof uit te leggen aan en over te
brengen op de bevolking. Keizer en vorsten kwam dit goed uit, want zij hadden
wel behoefte aan rust en trouwe onderdanen. De nieuwe cultuur kon hierbij
dienst doen als (in het Duits:) Disziplinierung van de bevolking. De barokke
kunst uit de katholieke landen waaide over naar protestantse gebieden. De
vorstenhoven werden de centra waar de nieuwe cultuur uit het zuiden als eerste
tot ontwikkeling kwam.
De architectuurstijl in de Barok kenmerkt zich door
overladenheid en bombast. De naam Barok stamt uit de architectuur en is
afgeleid van het Spaans – Portugese woord barocco dat ‘onregelmatig gevormde
parel’ betekent. Opgemerkt dient te worden dat men deze wereldvreugde en
wereldvlucht in de kunst hoofdzakelijk in vorstenhuizen aantreft. De andere
standen hadden vooral te lijden onder oorlog en de daarmee gepaard gaande
verschrikkingen. De Barok is daarom vooral een aristocratische cultuur.
ABDIJ COMBURG in Baden-Württemberg
Een aantal impressies.