Uithuizermeeden | Interieur van de Mariakerk in Uithuizermeeden | Preekstoel en herenbank voorzien van houtsnijwerk

 Interieur van de Mariakerk in Uithuizermeeden

Mariakerk van Uithuizermeeden
 Preekstoel en herenbank voorzien van houtsnijwerk

Interieur van de Mariakerk in Uithuizermeeden

_________________

In dit blogitem een korte bespreking over het interieur, preekstoel en herenbank in de Mariakerk in Uithuizermeeden, een blogitem verzorgd door Dhr. Wim De Boom

UITHUIZERMEEDEN
Uithuizermeeden is een dorp in de gemeente Eemsmond, in het noorden van de Nederlandse provincie Groningen. Uithuizermeeden (in de 19e eeuw Uithuistermeeden) is tevens de naam van de voormalige gemeente, die in 1979 is opgegaan in de inmiddels ook voormalige gemeente Hefshuizen.De naam Uithuizermeeden betekent: de gras- of hooilanden. Dat dit een van oorsprong nat gebied moet zijn geweest, alleen geschikt voor grasland, wordt duidelijk aan namen als Schapeweg en Hooilandseweg.

Interieur van de Mariakerk in Uithuizermeeden

Nederland telt ongeveer 800 middeleeuwse kerken waarvan er alleen al in de provincies Friesland en Groningen 250 staan. En allemaal de moeite van het bezoeken waard al was het maar om het exterieur van kloostermoppen: van lokale (zee)klei gebakken met ongelooflijk veel kleur en in bekoorlijke patronen gemetseld.

In augustus 2014 was ik in Uithuizermeeden,  een dorp in het uiterste noorden van Groningen, daarboven komt alleen nog de Waddenzee. In het vlakke landschap vallen  kerktorens meteen op en door zijn blauwe kleur  zeker die van de Mariakerk aldaar. Dit keer viel de kerk op omdat hij in de steigers stond, een groot bord maakte duidelijk waarom.  De toren was nog wel in het klein te bewonderen in een plantsoentje.

Uithuizermeeden

Het was echter niet de toren waarvoor ik kwam en het metselwerk van de buitenmuren  was bedekt door een witte bepleistering.  Wel een rijke  bepleistering met een klassiek vormgegeven fries onder de daklijst en omlijste vensters bekroond door ornamenten met acanthusbladeren. 
Maar mijn interesse ging uit naar het houtsnijwerk dat er zou zijn.  Van een vriendelijke sleutelbewaarder mocht ik naar binnen. De eerste indruk was meteen raak: sober interieur, maar wat een schitterend meubilair: preekstoel, dooptuinhek, herenbanken en orgelkas.

Uithuizermeeden | Preekstoel en herenbank voorzien van houtsnijwerk

De kerk werd gebouwd in de tweede helft van de 13^e eeuw. Dus ruim voor de Beeldenstorm van 1566. Je zou daarom  niet verwachten er mooie ramen, altaarstukken of beelden aan te treffen en dat is ook niet het geval. Wel zorgden de (nazaten van de) protestanten voor monumentaal houtsnijwerk. 
Vooral de preekstoel is een lust voor het (houtsnijders)oog en wat meteen opvalt: toch beelden! Alleen geen beelden van heiligen, de protestantse overtuiging is dat alleen het geloof de zondige mens voor God rechtvaardigt: sola fide! Dus geen tussenkomst of voorspraak van heiligen.  

De kariatiden die de kapitelen dragen zijn allegorische vrouwenfiguren die deugden voorstellen en te herkennen zijn aan hun attributen.

Geloof: boek of kruis, wetstafels, brandend hart, beker, pantser, schild of helm.

Hoop: anker, duif.

Liefde: kinderen.

Voorzichtigheid: spiegel, slang.

Rechtvaardigheid: weegschaal, zwaard, blinddoek.

Standvastigheid: zuil.

Op de panelen zijn de vier evangelisten gesneden, eveneens te herkennen aan  hun symbolen. Ze zitten onder lofwerk en twee halve engelenfiguren.

Mattheüs:  engel.

Marcus: leeuw.

Lucas: rund.

Johannes: adelaar.

Op het middenpaneel is een vrouwenfiguur gesneden met de hoorn des overvloeds en twee zwevende engeltjes.

Uithuizermeeden | Preekstoel en herenbank voorzien van houtsnijwerk

Ook het lampet (de schotelvormige onderkant) van de preekstoel is rijkelijk voorzien van engelen en ornamentiek, ook op de ribben, evenals de daaraan hangende knop. (foto’s hieronder)

Foto's hieronder tonen het baretschild op de achterwand (of ruggeschot) tussen kuip en klankbord met forse knop en zeer fijn gedetailleerd houtsnijwerk. De predikant kwam met gedekten hoofde de kerk in en hing zijn baret aan deze knop.

De Groninger kunsthistoricus Freerk J. Veldman zegt hierover: “Is de preekstoel in zijn geheel al van uitzonderlijke kwaliteit, details als bijvoorbeeld de trapleuning, het uitgebreide baretschild en de kleine engelenkopjes op de basementen onder de vrijstaande beelden maken het totaal tot een kunstwerk van meer dan nationaal belang.”

De foto hierboven en verder tonen wat details die de stelling van de heer Veldman onderbouwen.

Op een prominente plaats in de Mariakerk staan twee zogeheten herenbanken, ze zijn ook wat hoger geplaatst. Op de achterkanten zijn ze voorzien van grote opzetstukken bestaande uit schilden, vastgehouden door omziende leeuwen, en lofwerk. De schilden tonen de wapens van Onno Tamminga van Alberda en zijn vrouw Josina Petronella Clant. (foto’s  hieronder)

Herenbank | Uithuizermeeden

Detail Herenbank

Foto hieronder geeft antwoord op de vraag: van wanneer dateert dit moois? Maar niet op de vraag: wie heeft die beelden, die florale motieven (met name het acanthusblad) zo kunstig gesneden?  Het antwoord daarop is gevonden door genoemde Heer Veldman. Maar daarover een volgende keer.

Interieur van de Mariakerk in Uithuizermeeden

Blijkbaar heeft mijn blog  een positieve invloed en krijg nu geregeld aanvraag of er  items gepubliceerd mogen worden met als thema houtsnijwerk en ornamentiek. 
Dit blogitem is geschreven door Wim De Boom, hij heeft dit blogitem ook van het nodige fotomateriaal voorzien. Wim De Boom, één van mijn vele talentvolle cursisten houtsnijden. 

http://www.patrickdamiaens.be