HOUTEN KROONLUCHTER | Gentse Beeldhouwer J. F. Allaert | 18de eeuws houtsnijwerk | Hotel de Coninck Gent

Eetkamer van het herenhuis de Coninck, Gent

Een weinig bekend meesterwerk 

van de XVIIIe-Eeuwse vlaamse kunstnijverheid

De kroonluchter van J.F. Allaert

Een tijdje geleden bezocht ik Gent, deze Vlaamse stad heeft een enorm aanbod aan historische gebouwen en bezienswaardigheden en een bezoek aan het ' Hotel de Coninck' mocht zeker niet ontbreken. Dit Museum herbergt een meesterwerk van 18de eeuwse Vlaamse kunstnijverheid.

In 1961 werd door het stadsbestuur van Gent een grote houten kroonluchter aangekocht bij een antiquair uit Brussel. Terzelfdertijd waren over dit uniek kunstwerk onderhandelingen gaande met het oog op het aanwerven ervan voor een buitenlandse verzameling. Deze kroonluchter werd aanvankelijk vervaardigd voor de versiering van de woning van Ridder F.J. de Coninck, waar thans het Museum voor sierkunsten ( op dit moment het Designmuseum Gent) is ondergebracht.

Een beknopte beschrijving van de houten kroonluchter, is noodzakelijk en werpt een beter beeld op dit meesterwerk van Vlaamse kunstnijverheid.

De totale hoogte van deze houten kroonluchter bedraagt 1.80m en de diameter is 1.17m. De luchter werd gesneden in lindehout.

De voornaamste versiering bestaat uit vier allegorische figuren, opgesteld aan de voet van de levensboom, ze symboliseren de werelddelen die tijdens de 18de eeuw gekend waren. Deze vier symbolische figuren zijn elk ca. 0.30m hoog, ze stellen de vier werelddelen Europa, Amerika, Azië en Afrika voor.

De houten kroonluchter van J.F.Allaert, 'Europa'

De vier werelddelen

Europa wordt afgebeeld door een rechtstaand kind, het hoofd getooid door een helm met pluimen. Over de borst hangt het halssnoer van de orde van het Gulden Vlies, een lichtgedrapeerd rokje bedekt het onderlijf. Tussen de benen staat een kanon. De rechterhand omvat een zwaard onder het hecht. De linkerhand reikt naar de hals van een adelaar die een keizerlijke kroon draagt.

Een vaartuig verbindt 'Europa' met 'Amerika'. Dit schip is tot in de fijne details uitgewerkt, zoals kleine kanonnen in de flank, een mast met uitkijkpost, een anker, etc....  

Detail kroonluchter, 18de eeuws houtsnijwerk

Amerika wordt gesymboliseerd door en kind als indiaan verkleed, met gestrekte boog en pijl. Een pijlkoker leunt aan tegen het rechterbeen, dat spreidelings over een krokodil is geslagen.

Naast 'Amerika' wordt 'Afrika' gesuggereerd. Op het hoofd van de figuur komt een hoofddeksel voor in de vorm van een olifantskop met snuit. Met de rechterhand omknelt het kind een hoorn des overvloeds, waaruit maïskolven komen. Het is gezeten op een een leeuw met lange manen en een half opengespreide muil.

Symboliek, Afrika

Tussen 'Afrika en 'Europa' is een kind, symbolisch voor 'Azie' neergezeten op een liggende kameel. Met een tulband als hoofddeksel, een wierookvat in de linker- en een stralenbundel in de rechterhand, roept dit beeld het oosten op.

De palmboom die tussen deze vier allegorieën oprijst heeft een nest in waaiervormige kruin. Uit dit nest wordt aan een gevleugelde draak, met vurige tong, een jong ontroofd door een arend. 
Deze vogel met wijd open gespreide poten, houdt in de rechter klauw een ijzeren ring waarin de kroonluchter hangt. Uit de bodem, onder de allegorische figuren van de vier werelddelen, ontspringen acht gelijkaardige gebogen kroonarmen. Deze eindigen op een draak waarvan de kop de kaarsenhouder steunt.

Kroonluchter, Amerika

Algemeen wordt aangenomen dat deze houten kroonluchter voor deze plaats vervaardigd werd. De  traditie verhaalt, dat de kunstenaar J.F. Allaert gedurende de lange jaren het mecenaat van Ridder de Coninck genoot, waar hij werkte aan de versiering van de herenwoning. Opvallend is nu het feit, dat de kroonluchter gesigneerd en gedateerd is onderaan op de bodem, waarboven de vier werelddelen uitgebeeld zijn. Ter hoogt van de kroonarmen, verdoken door de onderste rocaille, staat J.F.Allaert 1770.

J.F. Allaert

Allaert werd geboren in Gent op 14 Oktober 1703  en sterft op 2 Januari 1779 op 76 jarige leeftijd.

Houten kroonluchter van J.F. Allaert

Tekst, Met dank aan het Designmuseum Gent.

Het Designmuseum GENT

Website

http://www.patrickdamiaens.be