DE HOORN DES OVERVLOEDS | DE CORNUCOPIA ALS ORNAMENT | HET ORNAMENT HOORN DES OVERVLOEDS

Hoorn des Overvloeds in lindehout gesneden 

Patrick Damiaens
Ornamentsnijder

De Hoorn des Overvloeds, Cornucopia 
(in het Latijn ook cornucopiae)

De Hoorn des Overvloeds (Cornucopia) in hout of als Ornament.
De Hoorn des overvloeds is een symbool van overvloed, rijkdom en voedsel,  een grote hoorn-achtige koker overvol met fruit, groenten, bloemen, noten of andere symbolen, zoals geldstukken. Van oorsprong stamt ze uit de klassieke oudheid. In onze  hedendaagse Westerse cultuur heeft het verder geen symbolische waarde, maar in Noord-Amerika  wordt ze vooral geassocieerd met Thanksgiving.

Klassieke mythologie, De Hoorn des Overvloeds

De tuinen van Versailles, Allée du Roi   Marmeren Cornucopia

Klassieke mythologie biedt meerdere verklaringen voor de oorsprong van de Hoorn des Overvloeds. Een van de bekendste omvat de geboorte en verzorging van het kind Zeus , die moest worden verborgen voor zijn verslindende vader Cronus. In een grot op de berg Ida op het eiland Kreta werd baby-Zeus verzorgd en beschermd door een aantal van de goddelijke bedienden, met inbegrip van de geit Amalthea,die in feite een nimf was. Ze voedde hem met haar melk.

De zuigeling (Zeus), de toekomstige koning van de goden, had ongewone vaardigheden en kracht, en bij het spelen met zijn kindermeisje (Amalthea) brak hij per ongeluk een van haar hoorns. Hij gaf de hoorn een heel bijzondere kracht: de hoorn liet zich vullen met alles wat de bezitter maar zou wensen.

Later gaf hij als dank de hoorn aan de dochters van de koning en vanaf dat moment werd de hoorn een symbool voor overvloed. Wie hem bezat, zou nooit honger lijden.

De tuinen van Versailles, een bronzen Hoorn des Overvloeds

In een andere mythe werd de hoorn des overvloeds gemaakt toen Heracles (Romeinse Hercules), die worstelde met de rivier god Achelous, en in dit gevecht zou een hoorn afgebroken zijn.  Riviergoden werden soms afgeschilderd als gehoornden.  
De Najaden (waternimfen) ontfermden zich over de hoorn en vulden hem met geurige bloemen. Later kreeg de godin van de overvloed Copia de hoorn en in haar bezit kreeg het de naam hoorn des overvloeds.

Twee Cornucopia en heraldiek, in de straten van Heidelberg

De hoorn des overvloeds werd het attribuut van verschillende Griekse en Romeinse goden , met name die in verband met de oogst, voorspoed en spirituele overvloed, zoals personificaties van de Aarde ( Gaia of Terra ), de nimf Maia en Fortuna.

Hedendaagse voorstellingen
De gebruiken en Symboliek van de Hoorn des Overvloeds (Cornucopia)

In de moderne voorstellingen is de hoorn des overvloeds een typisch holle, hoorn-vormige rieten mand gevuld met diverse soorten feestelijk fruit en groenten. In Noord-Amerika is de hoorn des overvloeds gekomen geassocieerd te worden met Thanksgiving en de oogst. Cornucopia is ook de naam van het jaarlijkse Festival Wine and Food gehouden in November te Whistler , British Columbia, Canada. 

Great seal of North Carolina

Twee cornucopias staan afgebeeld in de vlag  van de staat Idaho. The Great Seal van North Carolina toont een staande Liberty en een zittende overvloed met een hoorn des overvloeds.  Colombia, Panama, Peru en Venezuela hebben allemaal een hoorn des Overvloeds in hun wapen.

De Hoorn des Overvloeds wordt ook als symbool vaak gebruikt in de heraldiek.

Seal of IDAHO

De Cornucopia als ornament
Het maken van een hoorn des Overvloeds  in hout, steen of klei

Bij mijn vele bezoeken aan musea, kastelen of antiekbeurzen kom je ze heel vaak tegen als decoratief ornament verwerkt in zijn architectuur, of als ornament in of op stenen vazen, beelden of zelf fonteinen. 

In de  meubelkunst en kunstschrijnwerk kunnen ze verwerkt zijn als een decoratief element in een compositie van ornamenten, verwerkt in de houten lambriseringen of gesculpteerde boiserie van interieurs. De dikte van  ornamenten bij een boiserie is altijd groter dan bij Luiks meubilair, het is dan ook gemakkelijker deze Cornucopia in hout in een compositie te verwerken met meer diepgang en karakter.
 

Omdat de Hoorn des Overvloeds een  minimum dikte aan hout vraagt, en dit om het karakter van het ornament tot zijn recht te laten komen, zal ze in de meubelkunst het meest voorkomen in de vorm van of verwerkt worden in de  kuif of fronton.

Het is dus een ornament, dat, als je er echt begint op te letten, zeer veel gebruikt wordt in de ornamentiek en in de meest uiteenlopende toepassingen.

Hoorn des Overvloeds, Kasteel van Versailles

De Cornucopia en figuur als onderdeel van een meubel,  Musée des arts décoratifs Parijs

Hoorn des Overvloeds op een deur, Maaseik

Cornucopia in hout

Een Hoorn des Overvloeds in hout gesneden

WEBSITE