De Roode Roos Hasselt | Rederijkerskamer |
Koninklijke Maatschappij van Muziek en Rhetorica De Roode Roos
Het gebeurt niet al te vaak, maar af en toe heb je een verenging of club dat aan lange termijn denken doet. In 2015 werd ik gecontacteerd door een aantal leden van de Koninklijke Maatschappij van Muziek en Rhetorica, De Roode Roos in Hasselt (B).
Deze 517 jaar oude vereniging was van plan het houten blazoen uit 1700 te vervangen door een nieuw hedendaagse creatie. De maidentrip was voorzien op 7 Augustus 2017.
Met dank aan Michel Ilsen en de Rederijkerskamer De Roode Roos
Rederijkerij ? Een beetje uitleg.
(met dank aan literatuurgeschiedenis.nl)
Mijn opdrachtgever :
De Rederijkerskamer De Roode Roos in Hasselt.
De rederijkerskamer De Roode Roos ontstond rond 1510 als opvolger van de Sint-Annagezellen, die toen al enkele jaren tijdens de processies een mysteriespel opvoerden. De Roode Roos nam deze traditie over en schakelde zich daarmee in in een merkwaardige cultuurbeweging die reeds op het einde van de 12de eeuw ontstond in het huidige Noord-Frankrijk. Min of meer geletterde en vrije burgers van de steden verenigden zich rond het spelen van toneel, het maken van gedichten en het houden van voordrachtwedstrijden in de volkstaal, Via het graafschap Vlaanderen en het hertogdom Brabant verspreidden de rederijkerskamers zich ook tot in de steden van het oude graafschap Loon.
Tot op het einde van de 18de eeuw was De Roode Roos, net als alle andere rederijkerskamers, een belangrijk gegeven in het culturele leven van de stad. Niet alleen luisterden ze de religieuze feesten op met aangepaste toneelopvoeringen, ze zorgden ook voor de straatversieringen en de ontspanning van de burgers ter gelegenheid van de kermissen. Zo was De Roode Roos o.m. de eigenaar van de Hasseltse stadsreus, de Langeman, en organisator van de Meiavondviering. Als gewapende kamer droeg ze ook bij tot de verdediging van de stad en de ordehandhaving tijdens de jaarmarkten.
De meeste rederijkerskamers overleefden de Franse Revolutie niet. De Fransen schaften ze overal af, maar ze waren toen al lang over hun creatieve hoogtepunt heen. In Hasselt slaagde De Roode Roos wel in haar voortbestaan door zich om te vormen tot "société d'art dramatique". Willem I van Oranje verleende haar in 1820 de titel van "Koninklijke". In de loop van de 19de eeuw kwam het accent van hun culturele activiteiten steeds meer te liggen op de muziek, mede onder impuls van de familie Claes. Na enkele fusies ontstond zo in 1850 de "société royale de musique et de rhétorique De Roode Roos". Zo bleven de oude rederijkers tot aan de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol spelen in het cultuurgebeuren van Hasselt, vooral met hun harmonie en hun symfonieorkest.
De Roode Roos bestaat nog steeds, maar hun publieke optreden beperkt zich tot de deelname aan de meiavondviering en de zevenjaarlijkse uitdeling van erwtensoep met hun reus Don Christoph, een afstammeling van de stadsreus uit de 16de eeuw.
De kunstschatten van de rederijkerskamer, inclusief hun reus uit 1810, zijn te zien in 'Het Stadsmus', het stadsmuseum te Hasselt (B)
Hasseltse stadsreus, de Langeman | Rederijkers Hasselt |
Door Michel ilsen
Stuk voor stuk gemaakt door bekende kunstenaars en ambachtslui, met de bedoeling ze effectief te gebruiken. De voorbije jaren zijn de rederijkers gaan inzien dat ze met die kostbare oude dingen toch wat voorzichtiger mochten omspringen. Zo’n twintig jaar geleden is bij De Roode Roos dan ook het idee ontstaan om al die kunst- of gebruiksvoorwerpen te laten restaureren en in permanente bruikleen onder te brengen in Het Stadsmus.
De vervanging gebeurde geleidelijk en er is niet gekozen voor kopieën, maar voor evenwaardige, eigentijdse creaties van bekende kunstenaars, met respect voor de tradities en met de bedoeling ze weer enkele eeuwen te kunnen gebruiken.
Bij deze gelegenheid zijn in de vlag krantenknipsels uit 1905 en resten van vislijm gevonden waardoor we meteen weten wanneer ongeveer de vorige amateuristische herstellingen zijn gebeurd.
Intussen kreeg de Tongerse vlaggenfirma Hollanders de opdracht om twee nieuwe vaandels te maken: een “chique” banier en een “gewone” vlag. De nieuwe drapeau werd voor het eerst gedragen tijdens de Geuzenmaandag van 2003.
Midden op de foto, de Prins van De Roode Roos | Rederijkers Hasselt |
Patrick Storme, restaurator van historisch edelsmeedwerk, voerde eind 2000 een studie uit die de basis was voor een complete restauratie van de collier in 2001. (cfr. KIK 110).
De restauratie was één faze, maar de vervanging van misschien wel het belangrijkste stuk uit de collectie was niet zo evident, hoewel de Roode Roos een lange traditie heeft in opdrachten voor plaatselijke kunstenaars en ambachtslui. Voor de nieuwe kraag is na enig wikken en wegen een beroep gedaan op juwelier Denis Van Esser in de Kapelstraat, die enthousiast op de plannen reageerde en het ontwerp toevertrouwde aan zijn Italiaanse designer Franco Giolla. De primeur van de nieuwe kraag was voor prins Christian Libert in augustus 2003.
Voor ontwerp en uitvoering van een nieuw juweel met een kreeftenschaar kon De Roode Roos in 2004 weer terecht bij Denis Van Esser en Franco Giolla. Het resultaat was opnieuw een schitterend juweel, eigentijds én met respect voor de traditie. Het wordt nu nog gedragen tijdens het Zwyniegelfeest, georganiseerd door het zgn.
Edel en Wijt Vermaart Maroxhof, geleid door een verkozen Graaf van Marokko, een interne, wat bizarre traditie die dateert van 1685.
Hasseltse stadsreus, de Langeman | Rederijkers Hasselt Embleem of blazoen in hout voor vereniging |
Dat geldt ook voor de kokosbeker, het 16de eeuws Ceciliabeeld, het 17de eeuwse OLV-beeld,de schilderijen van o.m. de familie Claes en de ster.
In opdracht van De Roode Roos maakte Gerard Moonen in 2000, ter gelegenheid van de viering van 500 jaar rederijkers in Hasselt, een beeld dat nu in de tuin van Het Stadsmus staat. (cfr. KIK 136)
Het oude blazoen van De Roode Roos uit 1700 |
Door Michel ilsen
Onderaan staat het familiewapen van de maker en tevens de schenker, Daniel Van Vlierden (1651-1716) en de kenspreuk Hitte Vercoelt.
Voor een volledige beschrijving verwijzen we naar de tekst van Francis Goole uit 1991, gepubliceerd als nummer 4 in de reeks Kunst in de Kijker.
Voor haar nieuwe blazoen deed De Roode Roos bewust een beroep op kunstenaars van eigen bodem. Ontwerper Audi Pauwels is leraar design, ontwerpt zelf juwelen en heeft samen met zijn echtgenote een juweelatelier in de Maastrichterstraat.
Embleem of blazoen van een vereniging in hout uitgevoerd | Rederijkerskamer De Roode Roos Hasselt (B) |
Bij zijn opdracht hoorden de steekwoorden boek, lier, roos, spreuk, Hasselt en Langeman. De uitvoering werd toevertrouwd aan Maaseikenaar Patrick Damiaens. Hij is opgeleid in Luik in houtsnijwerk, als ornamentist. Eén van zijn specialisaties is de creatie en restuaratie van Luiks meubilair.
Hij geeft ook les aan het Syntra in Tongeren en is in de hele wereld bekend voor zijn snijwerk, het uitvoeren en ontwerpen van familiewapens, maar ook voor de restauratie van bvb. grafmonumenten, orgelkasten en ander historisch kerkmeubilair.
Voor de voorbereidende houtbewerking kreeg hij de hulp van één van zijn cursistenos en het inkleuren gebeurde door een dame uit Eupen. Zij gebruikt oude technieken die ook bij het schilderen van iconen worden toegepast. Ze werkte al eerder samen met Patrick Damiaens, o.a. voor het schilderen van gerestaureerd kerkmeubilair.
Uiteraard ontbreekt de kenspreuk Hitte Vercoelt niet en het geheel is bekroond door een opvallende rode roos.
Op de linkerbladzijde van het open boek staat een afbeelding in half verheven houtsnijwerk van Don Christoph, de Langeman.
Deze Hasseltse stadsreus uit 1810 is eigendom van De Roode Roos.
Op de rechterbladzijde staat het officiële wapenschild van de stad Hasselt, met een hazelaar en de Loonse en Luikse kleuren.
De benedenhoeken van de bladzijden zijn gevuld met kleine roosjes. Het geheel is vervaardigd uit diverse houtsoorten en is aan de achterkant voorzien van een afneembaar draagstel.
Het geheel past in een op maat gemaakte kist en de afmetingen zijn. Omwille van de historische functie van een rederijkersblazoen is geopteerd voor bladgoud en heldere, natuurgetrouwe kleuren.
Embleem of blazoen van een vereniging in hout uitgevoerd | Blazoen zonder en met heraldische kleuren Rederijkerskamer De Roode Roos Hasselt |
Wie het volledige (uitgebreide) verhaal nog eens wil lezen, Het Stadsmus ( Stadsmuseum, Hasselt, B) heeft een publicatie gewijd aan het nieuwe blazoen van de Rederijkerskamer De Roode Roos. Tekst is van Michel Ilsen.
Het magazine kan hier gekocht of besteld worden:
http://www.hetstadsmus.be
Meer info hier. Reeds gepubliceerd blogitem:
http://ornamentsnijder.blogspot.be/2017/06/de-hasseltse-rederijkerskamer-de-roode.html
Dit is de cover van het magazine
Magazine 58 van Het stadsmus in Hasselt |
Embleem of blazoen van een vereniging in hout uitgevoerd |
De maidentrip van het blazoen ( 7 augustus 2017 )
Op de maandag na de eerste ommegang Virga Jesse
De Hasseltse stadsreus, die meestal meeging in de processie, was er dus van het begin bij. Toen Don Christoph in zijn huidige gedaante in 1810 werd gemaakt door Melchior Tieleman, heeft die zich waarschijnlijk op deze legende geïnspireerd om de reus het uitzicht van een geharnaste ridder met een zuiders uiterlijk te geven.
Afhalen van de Prins (Monseigneur Christian Libert) van de Rederijkerskamer De Roode Roos
Voor mij was het de eerste keer dat ik dit historisch evenement mocht meemaken, zeer bijzonder vond ik het en het geeft me op dit moment een aangenaam gevoel dat mijn creatie voor deze 7 jaarlijkse gelegenheid gebruikt zal worden. En dit waarschijnlijk voor de komende eeuwen, een hele eer.
Ik dank ook de Hasseltse Rederijkerskamer De Roode Roos voor hun vertrouwen in ons vakmanschap.
Een korte impressie 7 augustus 2017
Rederijkers Hasselt |
Virga Jessefeesten 2017 | De Langeman |
Virga Jessefeesten 2017 | Ontvangst op het stadhuis |
Ontvangst op het stadhuis van Hasselt | De Roode Roos |
Erwtensoepbedeling aan de Virga Jesse Basiliek te Hasselt |
Patrick Damiaens | Erwtensoepbedeling Virga Jesse Feesten 2017 |
https://www.patrickdamiaens.nl |
FB PAGINA |