UNIEKE VOORDEUREN | Een Voordeur met snijwerk kopiëren | MAATWERK en HOUTSNIJWERK

Patrick Damiaens, Voordeur met snijwerk

 UNIEKE VOORDEUREN

'Een voordeur met snijwerk kopiëren'

Het gebeurt wel vaker dat een schrijnwerker of meubelmaker beroep doet op mijn vakmanschap en  kennis van ornamenten, versieringen en houtsnijwerk. Ze zitten dan zelf een beetje verveeld met een opdracht die ze wel aannemen maar niet helemaal weten hoe ze de ornamenten en versieringen van die opdracht moeten inpassen en uitvoeren. Op deze momenten is een samenwerking tussen de schrijnwerker / meubelmaker en ornamentsnijder soms onvermijdelijk, wat zeker is, is dat het eindresultaat, er alleen maar beter van wordt.

Reeds 25 jaar maken wij in onderaanneming ornamenten en versieringen voor binnen en buitenschrijnwerk. Zo was deze schrijnwerker uit onze regio verveeld met een situatie, hij had de opdracht gekregen een klassieke buitendeur / voordeur  te kopiëren . Deze laat 19de-eeuwse buitendeur was namelijk door de tand des tijd aangetast door vocht, was beschadigd en voldeed niet meer aan de eisen van de klant. Deze prachtige laat 19de-eeuwse voordeur deed ook niet meer aan de normen waaraan hoogstaand buitenschrijnwerk tegenwoordig moet aan voldoen.

De klant had wel oog voor detail hij wou dat zijn schrijnwerker respect zou hebben voor de bestaande voordeur, en had graag dat het origineel gekopieerd zou worden. Zijn wens was maar al te graag dat deze laat 19de-eeuwse gevel na restauratie terug een blikvanger zou worden in het historische centrum van de Stad Tongeren (B).
De Stad Tongeren ligt in het zuiden van de Provincie Belgische Limburg, op een steenworp van Luik, Vanaf 15 v.Chr. ontwikkelde Tongeren zich als een Gallo-Romeinse burgernederzetting en is de oudste stad van België. Het bezoeken waard zijn het Gallo-Romeins Museum en de Gotische Basiliek. Om de 7-jaar zijn er de Kroningsfeesten en iedere zondagvoormiddag de grootste antiek en rommelmarkt van de Benelux.

De originele voordeur met snijwerk, Tongeren

_____________________________________________

________________________________________

 Enkele detailopnames van de ornamenten

Padoek

De deur werd vervaardigd in Padoek , een houtsoort van duurzaamheidsklasse 1. Een zeer duurzame en stabiele houtsoort uit Midden-en West-Afrika.  Fraai koraalrood tot paarsbruin kernhout dat heel geschikt is voor hoogwaardige toepassingen, zoals buitenschrijnwerk.

Het kernhout van Afrikaans padoek is fraai koraalrood. Het wordt dan ook gebruikt als kleurstof in o.a. de textielnijverheid. En dat heb ik persoonlijk gemerkt bij de verwerking ervan. Het hout verpulverd bijna tot poeder en kleurt huid en kleding rood, wat ook zorgt voor een lichte irritatie aan huid en luchtwegen. Zonder afwerking verkleurt het door licht snel tot bruin.

'Padoek' als kleurstof in o.a de textielnijverheid, 'aan den lijve ondervonden'.

De kleur van het kernhout verschilt van locatie tot locatie. In het optimale groeigebied is ze koraalrood met zwarte strepen (Gabon) of homogeen rood in Kameroen. Aan de rand van het groeigebied (Congo, Congo-Brazaville) krijgt het kernhout lelijke witte vlekken. Maar dat verandert niets aan de duurzaamheid of mechanische eigenschappen.
De nerf is matig fijn met een vrij gelijkmatige structuur, maar zoals elke tropische houtsoort waar ik al mee gewerkt heb, komt er in deze houtsoorten kruisdraad in voor. Deze kruisdraad zorgt ervoor dat grotere panelen met houtsnijwerk moeilijker te snijden zijn dan bij houtsoorten dat de draadrichting in één en dezelfde richting gaat. Maar voor een voordeur waarvan de decoratieve delen enkel bestaan uit lijsten met snijwerk heeft deze kruisdraad weinig invloed en geeft relatief weinig problemen.

Een eierlijst

De voordeur met snijwerk, van grondlaag voorzien

De nieuwe voordeur met snijwerk

UNIEKE VOORDEUREN, Maatwerk en houtsnijwerk

http://www.patrickdamiaens.be

Een houten strik laten vergulden | Een Classicistisch Ornament | Gesculpteerde strik in hout | Polimentvergulding

Een houten strik vergulden

Patrick Damiaens
Ornamentsnijder


Een houten strik vergulden

Polimentvergulding











In een vorig blogitem lieten we zien hoe deze houten strik vervaardigd werd in lindehout. Meer informatie hierover in onderstaande link.
LINK blogitem 'Een houten strik snijden'

Een houten strik in hout vergulden

Polimentvergulding

De techniek van het vergulden met bladgoud is al duizenden jaren oud: de Egyptenaren sierden er gebruiksvoorwerpen en meubilair mee. Het goud werd met hamers tot dunne velletjes geslagen. En geloof het of niet: ook tegenwoordig wordt bladgoud nog voor een groot deel met de hand geslagen. De eerste fasen van het productieproces zijn weliswaar machinaal, maar uiteindelijk worden er pakken van duizend vel tegelijk met hamers van 8 tot 10 kilo uitgeslagen totdat de velletjes 1/10.000 mm dik zijn.

Het verwerken van bladgoud is ook een apart verhaal. Omdat de velletjes zo dun zijn, kun je ze niet met de hand beetpakken. Er is speciaal verguldgereedschap voor nodig om het goud op het te vergulden object aan te brengen. In het hierna volgende deel wil ik u een indruk geven van wat er bij komt kijken om een houten voorwerp te vergulden. 

 -_____________________________________-

Polimentvergulding  is een hoogglanzende vergulding die bij lijsten en andere houten objecten vaak wordt toegepast om een rijke schakering van matte en glanzende delen te verkrijgen. Het is een zeer bewerkelijke techniek omdat er een speciale ondergrond voor nodig is daar het bladgoud niet direct op het hout kan worden aangebracht. De ondergrond bestaat uit meerdere lagen, soms wel 6-8 lagen,  van een lijm-krijtmengsel.   

Het lijm-krijtmengsel bestaat uit hazen- of konijnenvellenlijm, gelatine of perkamentlijm met krijt wordt warm opgebracht. Als de grondering goed droog is wordt het oppervlak nabewerkt en glad geschuurd, waarna er enkele lagen zogheten bolus worden opgebracht. 

De houten strik met een lijm-krijtmengsel

De bolus is een mengsel van lijm met gepigmenteerde vette pijpaarde.  Eerst een laag gele bolus en dan op de hogere delen rode bolus. De pigmenten zijn gele of rode ijzeroxiden. Soms wordt er zwarte bolus toegepast. Met de kleur van de bolus wordt de uitstraling en kleur van de vergulding mede bepaald. Voor een zeer glanzende vergulding wordt de bolus voorzichtig glad gewreven. Eindelijk is nu het tijdstip aangebroken om het bladgoud er op te leggen. 

De gele bolus

De rode bolus

De stukjes bladgoud

De bolus wordt stukje voor stukje vochtig gemaakt met water-alcohol-lijmoplossing. De bolus wordt dan een beetje kleverig en stukjes bladgoud worden op de vochtige bolus gelegd en aangedrukt. Velletjes bladgoud worden op een leren kussen met een goudmes in de gewenste vorm gesneden. Als de vergulding droog is, maar in ieder geval binnen 24 uur, kan het bladgoud waar gewenst met een bruneersteen of een agaatsteen glanzend worden gewreven (gepolijst).  Het bladgoud neemt daarbij de glans van de ondergrond aan. 

Eind goed, al goed. 

Het aanbrengen van het bladgoud

Met een agaatsteen glanzend gepolijst

Nee, nog niet. In sommige gevallen wordt de vergulding nog gepatineerd. Dat wil zeggen, de vergulding krijgt een patine of kleurafwerking om het aanzien nog aantrekkelijker te maken en bij restauraties om nieuw vergulde delen het zelfde uiterlijk te geven als de rest van het voorwerp zodat de reparatie niet opvalt.

De strik na het patineren

Polimentvergulding wordt ook wel watervergulding genoemd. Dat komt omdat de gebruikte dierlijke lijm oplosbaar is in water. Dat is ook de reden dat deze methode van vergulden alleen geschikt is voor toepassingen binnen.  Om de zelfde reden moet er bij restauraties, maar ook bij het routinematig reinigen van een polimentvergulding, rekening mee worden gehouden dat objecten met een polimentvergulding niet met water mogen worden gereinigd.

In de loop der tijd is vaak geprobeerd om het bladgoud te vervangen door andere metalen. Bladkoper, brons, en gevernist zilver zijn voorbeelden van dergelijke imitaties. Soms om een bepaald effect te krijgen, maar meestal uit economische motieven namelijk het moet goedkoper. De speciale warme uitstraling van bladgoud is echter nooit door een ander materiaal geëvenaard. Met uitzondering van bladzilver dat wel als polimentvergulding kan worden toegepast, moeten bij de andere metalen ook andere manieren van vergulden worden gebruikt.

 

Gesculpteerde strik in hout, Polimentvergulding

http://www.patrickdamiaens.be

L'école Boulle | De opleiding houtsnijden van l'école Boulle in Parijs | La Section Sculpture sur bois

La Section Sculpture sur bois ,L' école Boulle

Bezoek aan L'école Boulle in Parijs

Een jaarlijks traditioneel hoogtepunt op het 1ste weekend van februari. Dan is er de 'portes ouvertes' in het 'École Boulle' te Parijs. Het is niet zo dat ik er elk jaar naar toe ga, maar het was reeds weer enkele jaren geleden en dan heb je toch weer die onstuitbare drang.  

Enkele cursisten ornamentsnijden

Met een aantal cursisten en geïnteresseerden in mijn kielzog trok ik op 1 februari richting Parijs. De Portes ouvertes bij École Boulle blijft voor mij nog steeds een bijzondere dag.

Met de Thalys richting Parijs

We verplaatsen ons met de hogesnelheidstrein  Thalys vanuit Brussel naar de Franse hoofdstad, een treinrit van 1:20 uur. In het treinstation Paris-Nord nemen we de Metro richting Faubourg Saint Antoine. Voor hen die het even op de kaart willen opzoeken, het stadsdeel Faubourg St-Antoine situeer je ongeveer tussen Place de la Bastille en Place de la Nation.
Dan te voet door Faubourg St-Antoine naar de school met een korte tussenstop bij waarschijnlijk de mooiste gereedschappenwinkel van Frankrijk 'Outillage Gaignard Millon'.

Outillage Gaignard Millon

Gaignard Millon, Parijs

 
Faubourg Saint-Antoine

Sinds de 17de eeuw was dit Parijse stadsdeel het historische hart van de meubelindustrie. Af en toe ontdek je het kleine charmante atelier van handwerkslieden, een houtsnijder, een vergulder, een restaurateur... Het is een bijzonder mooi en authentiek Parijs en is vrijwel ongekend bij de globale toerist. 
Het stadsdeel dankt zijn naam aan het cisterciënzer nonnenklooster  St-Antoine-des-Champs dat in 1198 werd gesticht door Foulques, pastoor van Neuilly-sur-Marne en prediker van de vierde kruistocht. Het klooster groeide uit tot een van de rijkste kloosters van Frankrijk. De 'dames du Faubourg', zoals de nonnen werden genoemd, waren veelal afkomstig uit vooraanstaande families. Het klooster stond op de plaats van het huidige ziekenhuis St-Antoine. Het klooster kreeg een bijzonder privilege: in de 15de eeuw bepaalde Lodewijk XI dat de handwerkslieden op het grondgebied van het klooster niet onder de gilden vielen. 
Dat privilege leidde tot de snelle groei en de welvaart van deze buitenwijk. Zonder het juk van de strikte reglementen en de starre houding van de gilden konden de koutbewerkers afwijken van de voorgeschreven modellen en het gebruikelijke eikenhout en zich toeleggen op zelf bedachte ontwerpen die werden uitgevoerd met inlegwerk en meer kostbare houtsoorten.
Ondanks de mechanisatie, die veel heeft veranderd in de arbeidsomstandigheden, zijn er nog altijd veel werkplaatsen van handwerkslieden te vinden

École Boulle

École Boulle vindt zijn oorsprong aan de Rue Reuilly en werd opgericht in 1886. Deze school was bedoeld omdat aan de grote vraag naar hoog opgeleide professionele meubelmakers, timmerlieden, houtsnijders, marqueteurs, bronsgieters, enz te voldoen. In 1891 beslist men de school te verhuizen naar de Rue Pierre Bourdan, en het is tot op de dag van vandaag nog is ze een internationaal gerespecteerde mythische plaats van tradities en vernieuwingen. 

Deze instelling krijgt op dat moment ook zijn naam 'L'école Boulle' als eerbetoon aan de meest bekende meubelmaker uit de Lodewijk XIV periode, André-Charles Boulle (1642-1732).

Lécole Boulle, Parijs

Afdeling houtsnijden- Section Sculpture sur bois

Onze grootste aandacht gaat natuurlijk uit naar de afdeling ornamentsnijden en beeldhouwen maar de andere afdelingen van deze school zijn echt ook bijzonder en zeker de moeite waard om te bezoeken, al was het maar uit pure nieuwsgierigheid of uit persoonlijke interesse. 

Lécole Boulle, La Section Sculpture sur bois

De stoelmaker, marqueteur, medaillongraveur, goudsmid, verzilveren, etc... een korte opsomming van enkele métiers een waar feest voor het oog, en allemaal bijzonder interessant. Je ziet ook oude technieken en kennis toegepast op ambachtelijke hedendaagse objecten. Hier past absoluut de term innovatie bij. 
Traditionele kennis wordt doorgegeven aan een nieuwe generatie die dan zelf kan beslissen of ze deze kennis op een traditionele of hedendaagse wijze zullen toepassen. Wat zeker is, is dat in deze school zijn identiteit bewaard heeft en een doorgeef luik is gebleven van traditioneel vakmanschap. 
Een aanpak die bijvoorbeeld aan het Don Bosco Instituut te Luik ook werd gevolgd, maar door voortschrijdend inzicht is overboord gegooid ten gunste van cursussen met weinig tot geen inhoudelijke diepgang hebben, maar perfect passend bij de algehele malaise van de Belgische industrie en overheid.

 ________________________

_____________

Een bezoek aan een aantal afdelingen

De afdeling houtsnijden

_________________________________

 

De opleiding houtsnijden van l'école Boulle in Parijs

L'école Boulle, Section Sculpture sur bois

____________________________

________________________________________

De afdeling Marqueterie

L'école Boulle, Afdeling Marqueterie

L'école Boulle, Fineerzagen

L'école Boulle, Section Marqueterie

_________________________________

_________________________

De afdeling stoelenmaker

L'école Boulle, De stoelemaker

L'école Boulle, de stoelenmaker

________________________________

________________________

 Meubelrestauratie technieken

L'école Boulle, Meubelrestauratie technieken

Op Youtube

http://www.patrickdamiaens.be