Aubert-Henri-Joseph PARENT | Historisches Museum in BASEL | HOUTSNIJDER uit de 18de eeuw | Aubert Parent

Aubert-Henri-Joseph Parent FECIT

Patrick Damiaens
Ornamentsnijder

Het werk van houtsnijder
Aubert-Henri-Joseph PARENT (1753-1835)













Het houtsnijwerk van Aubert Parent
Aubert Parent is geboren in 1753 in de Franse stad Cambrai en overleden in 1835 te Valenciennes. 
  
Vele jaren geleden kwam ik toevallig  in contact met het werk van deze extreem begaafde Franse houtsnijder, en zijn fantastisch gedetailleerd werk is me steeds blijven fascineren. Hij  is, samen met de Engelse houtsnijder Grinling Gibbons (1648-1721), mijn andere grote bron van inspiratie. Het werk van deze twee houtsnijders is het perfecte voorbeeld hoe kwalitatief houtsnijwerk eruit moet zien.
Het Getty Museum in Los Angeles en het Metropolitan in New York hebben allebei  werken van Aubert Parent in hun vaste collectie, waarschijnlijk dé topstukken van zijn hand. Het zijn reliëfs, waar het meest over geschreven is geworden of  de afbeeldingen ervan geregeld terug te vinden zijn op Blogs en websites.


Het Historisches Museum in Basel, Zwitserland








Door mijn persoonlijke interesse en nieuwsgierigheid kwam ik heel toevallig in Zwitserland terecht.  Het Historisches Museum  in Basel had, dacht ik op dat moment, twee kleinere werken van Parent in hun collectie, maar in een gesprek met de conservator van het Museum kwam ik echter te weten dat het museum 5 werken in zijn bezit heeft, en dat er zich verschillende reliëfs van Parent in enkele Baselse privécollecties  bevinden.

Aubert Parent, Slang op strooptocht. Afm. 16.5 cm x 24.5 cm

Italië
Parent ontwierp technisch zeer hoogstaande en exclusieve wandpanelen (reliëfs) in lindehout. 'Stillevens in hout' zouden we ze kunnen noemen: vazen met een overdaad aan bloemen, vogels, insecten, medaillons ... en voor zijn tijd in een ongeëvenaard, verbluffend gedetailleerd realisme. Aubert Parent verkreeg voor het eerst publieke bekendheid in 1770, critici schreven in hun commentaren:
"Men verwacht het nauwelijks, dat op zo'n kleine beperkte oppervlakte, dergelijke fijnheid verenigd te zien met zulk een elegantie".

Zijn carrière kreeg een boost toen hij in 1777 een reliëf aan Lodewijk XVI presenteerde, een paneel dat een grote bloemenmand voorstelde en dit vergezeld met de symbolen van oorlog en vrede. De koning was zo onder de indruk van zijn werk dat hij het liet ophangen in zijn privé-eetzaal in het kasteel van Versailles.
Parent exposeerde van 1779 tot 1783 in het Parijse 'Salon de la Correspondance'. Op deze manier kwam hij steeds vaker en vaker in contact met adel en het entourage uit de hofkringen en de gegoede burgerij, en kon hij zo op deze manier 'patronage' verwerven. 
In 1784 won hij een koninklijke toelage, een beurs voor de studie van de klassieken in Italië. Dit verblijf in Italië zal gedurende zijn gehele carrière een sterke invloed op zijn werk blijven hebben, die vier jaar later uitmondde in een publicatie van gravures, een belangrijke serie van prentenboeken, van de neoklassieke ornamenten. Deze gravures tonen verschillende ontwerpen voor decoratieve vazen​​, tafels, zitmeubelen, smeedijzeren balkons en trapleuningen. 
In Florence is hij zeker in oog in oog komen te staan met het werk van de Engelse houtsnijder Grinling Gibbons (1648-1721). Eén van de topwerken, dat in het Pallazo Pitti te Florence hangt, is het  Cosimo paneel, een monumentaal werk dat in 1682  diende als geschenk van de Engelse Koning Charles II aan Cosimo III de Medici.
Dit één meter hoge paneel dat overladen is met bloemen, muziekinstrumenten,medaillons, kettingen, kant en vogels, dit soort of stijl van ornamentiek zal in de latere werken van Parent geregeld terugkomen.

Aubert Parent, Vogels die elkaar het hof maken. Afm. 23cm x 16cm

BASEL
Tijdens de Franse revolutie vluchtte hij naar Zwitserland, waar hij klassieke kunst onderrichtte aan de universiteit van Basel.
Eén van zijn trouwste opdrachtgevers is Kaufman Johan Rudolf Forcast-Weiss (1749-1834). Deze kunstzinnige Zwitser was een welgestelde zijdelintfabrikant uit Basel.
In 1797 verhuisde hij naar Berlijn, waar hij een toelage ontving van Frederik Wilhelm II, koning van Pruisen. Na het publiceren van zijn gravures 'Antiquites de la Suisse' verhuisde hij terug naar Basel. 
Na meer dan 20 jaar ballingschap keerde Aubert Parent in 1813 terug naar Frankrijk onder impuls van de inmiddels principieel veranderde politieke en maatschappelijke omstandigheden. 
De laatste 10 jaren van zijn leven streek hij neer in de Franse stad Valenciennes, waar hij als professor les gaf aan de Academie van Valenciennes en ook leiding gaf aan opgravingen, maar nooit zijn passie, het houtsnijden  en het exposeren van zijn werk opgaf.

 _____________________________________

__________________________

Een korte bespreking van 5 werken van Aubert Parent

(Historisches Museum in Basel)

Paneel met bloemen en een portretmedaillon

Aubert Parent, Paneel met bloemen en portretmedaillon 

Dit reliëf  (H. 40.7cmx Br. 25.3 cm) in lindenhout, is gesneden  door de begaafde Franse kunstenaar Aubert Parent in 1792 toen hij in Basel woonde.

Het relief, afkomstig uit het Württembergerhof, toont in hoog relief een illusionistisch uitgewerkte boeket bloemen met rozen, calendula, tulpen en meiklokjes.

Het unieke van dit reliëf is dat het ook een politiek statement maakt. Meestal hebben dit soort decoraties alleen een decoratieve functie. 

Dat er een politiek statement wordt gemaakt blijkt uit het volgende. Het medaillon met het portret van de Franse koning Lodewijk XVI heeft  het latijnse opschrift LVD.XVI D.G.FRAN. REX. Fecit 1792. Uitgeschreven wordt het: LVDovicus.XVI .Dei.Gratia.FRANciae.REX ofwel Lodewijk XVI, bij de gratie Gods koning van Frankrijk, gemaakt in 1792. 

Medaillon met de afbeelding van Lodewijk XVI

Op het lint, nauwelijks zichtbaar : FECIT 1792

Op het eerste gezicht niets aan de hand. Echter in 1792 hadden de nieuwgeslagen munten en medailles voor Lodewijk XVI ander opschrift en wel „Roi des Frances“. Sinds 1791 werd  met de invoering van de constitutionele monarchie het „koning der Fransen“ gebruikt, een verwijzing dat de heerser door het volk wettig werd verklaard.   Met het portret van de koning en de zeker niet toevallige verwijzing naar het „gratie Gods“ verkrijgt dit reliëf een sterk koningsgezinde betekenis,; primair het Franse koningschap en in het algemeen voor de monarchie.

In ieder geval behoort het reliëf niet tot de hype van memorablia rond „de ongelukkige koning „.
Die ontstaat pas na de terechtstelling van hetkoningspaar in 1793. 
Aubert Parent (1753-1835) had in Parijs, Florence en Rome zijn kunstopleiding genoten en sinds zijn terugkeer naar Parijs in 1784 voor het kunstzinnige, veeleisende Franse hof gewerkt waar men zijn verfijnde en ambachtelijk perfekte houtsnijkunst en interieurdecoraties zeer waardeerde. Echter door de Franse revolutie verloor hij zijn aristocratische opdrachtgevers, en verliet hij Frankrijk in 1792, midden in het omvallen van de Franse revolutie – wel in een mengeling van politieke en economische oorzaken/redenen. 

Basel, en het toenmalige Pruisische Neuenburg en Berlijn waren in de daarop volgende jaren zijn verblijfs- en zijn werkplaatsen, waarbij hij blijkbaar vooral op opdrachten van het Pruisische hof hoopte. In Basel vond hij in de welgestelde zijdenbandfabrikant Johann Rudolf Forcart-Weiss (1749-1834) een veeleisende opdrachtgever, voor wie hij de tuin van diens stadspaleis, het Württembergerhof, in een moderne landschapsstijl ontwierp. 

Door Aubert Parent kwam een zeer kunstige en verfijnde snijkunst van een beschaafd karakter naar Basel: 5 reliëfs met illusionistische levensechte natuurvoorstellingen in de collectie van het Historisch Museum van Bazel en andere objecten in privébezit getuigen nog heden van deze door de revolutie bepaalde periode. 
 

______________
_____________________________________

Unis à jamais

Aubert Parent, Unis à Jamais.

Unis à Jamais,diameter 33.5 cm inclusief kader

Bij het bekijken van dit reliëf in lindehout vallen de inscriptie "Unis à jamais" (voor altijd verbonden) en de jaartal 1795  in het oog. Het is een klein werk van Aubert Parent die blijkens de lijst aanwezig was bij de inwijding van het huwelijk van het Baselse echtpaar Dietrich Forcart en Gertrud Merian.

Dit is een typisch alliantievoorstelling waarbij het huwelijk wordt gesymboliseerd door de wapenschilden van de twee families die aan elkaar en aan  het altaar  zijn geketend  met bovenop het altaar  twee vlammende harten. 

Boven het altaar is een stel fladderende duiven afgebeeld die de snavels tegen elkaar drukken als teken van affectie. Allemaal symbolen voor het huwelijk.

Het bijna onbehandelde oppervlak van het lindenhout, dat levenslang vertrouwt op de technische perfectie van de houtsnede, stemde overeen met de smaak in die laat 18de eeuwse periode.   

Het gaf  perfect uitdrukking aan de toenmalige roep om een terugkeer naar de natuur.

De acht werken van Parent en twee van zijn navolger Jean Demontreuil die er in het Museum van Basel zijn, en die allemaal stammen van kunstverzamelaars uit Basel, tonen aan hoe populair het werk van Parent was.

Unis à Jamais, Detail - FECIT Aubert Parent 1795

_________________________________________________________

 Vogelpaar op een rozentwijg

Aubert Parent . Vogelpaar op rozentwijg  Afm. 21cm x 31cm

Vogelpaar op rozentwijg

Dit paneeltje uit lindenhout van 21 cm x 31 cm  toont een parend vogelpaar op een rozentwijg. We zien twee rozen die volop staan te bloeien, juist tegen het begin van verwelken  aan;  de talrijke rozenknoppen bevinden zich in  verschillende stadia van het  ontluiken. Door de bijna volledige plastische details en hun natuurlijke grootte, bereikt  het snijwerk een virtuoze compositie. 

Tot het illusionistische effect van het snijwerk dragen ook de beide uitgesneden haken links en rechts van de rozentwijg mee waarmee de tak aan de achtergrond bevestigd lijkt te zijn. De bocht in de tak naar voren toe creëert  ruimte voor het mussenpaartje.

De beide vogels zijn afgebeeld terwijl zij aan het paren zijn;  de houding, de elkaar rakende snavels en de veren van de dieren die er verfomfaaid uitzien zijn duidelijke aanwijzingen voor het gebeuren. Het zachte lindenhout maakt het mogelijk om zelfs de kleinste details uit te werken, en de uniforme houtstructuur zorgt er voor dat de kleinste details zichtbaar worden. Door het werk niet te kleuren, word het vakmanschap van Aubert Parent  nog meer belicht. 

Het is uit één stuk lindenhout gesneden, zonder aparte delen op te lijmen.  Parent heeft  in dit werk niet de ‘absolute illusie’  willen wekken,  maar een natuurgetrouw kunstwerk met een hoog gehalte  aan vakmanschap.

Eén van zijn trouwste opdrachtgevers  was de welgestelde en kunstzinnige Baseler koopman Johann Rudolf Forcart-Weiss (1749–1834). 

Zijdefabrikant  en eigenaar van het Württembergerhof aan de St-Albangraben in het stadscentrum van Basel. Voor hem creëerde Parent, die ook  architect was, een romantische landschapstuin en ontwerpen voor een landhuis.

Als legaat vaneen  rechtstreekse afstammeling   kwam  dit relief met het vogelpaar in 1990 in de collectie van het Historisch Museum Basel terecht. De lijst draagt de inscriptie «DÉDIE A MONSIEUR ET MADAME RODOLPHE FORCART. Par leur tres humble et tres obeist. Serviteur Aubert Pa­rent. Academicien» en in de linker benedenhoek staat het uitgesneden signatuur «Aubert Parent fecit 1799».  

Omdat de vrouw uitdrukkelijk vermeld wordt, kan het bij deze opdracht niet om zijn weldoener Rudolf Johann Weiss Forcart  gaan, aangezien deze op dat moment reeds 10 jaar weduwnaar was. 1799 is wel het jaar dat zijn gelijknamige derde zoon Johann Rudolf Forcart (1778-1858) met Anna Maria Bachofen  in het huwelijk trad.   

Dus heeft de inscriptie zeer waarschijnlijk op hem betrekking, en kan het reliëf gezien worden als huwelijksgeschenk. Vier jaar eerder had Aubert Parent een gelijksoortig cadeau gemaakt voor het huwelijk van de oudste zoon van Rudolf Forcart , de in 1776 geboren Dietrich Forcart-Merian . Het reliëf dat Parent toen creëerde toont boven een altaar met het familiewapen van het echtpaar ook een vogelpaar op een rozentwijg. Vanwege het  verfijnde en exclusieve karakter van zijn houtsnijkunst zocht Parent geregeld de nabijheid van vorstenhuizen op. 

De hoop die hij op de Pruisische koning Friedrich Wilhelm II gevestigd had, werd in 1797 vervuld  toen Parent tot lid van de ‘Berliner Akademie der Künste’ werd benoemd en ontving –na het schenken van 2 reliefs- een koninklijke toelage.  Parent leefde en werkte in Berlijn van 1797 tot 1804.

Op de achterzijde van het relief is daarom met potlood  geschreven:
«Sculpté à Berlin par M. Au­bert Parent, architecte et sculpteur membre de l‘académie Royale et Pensionnaire de sa Ma­jesté Prussienne».  "Gesneden in Berlijn door de heer Aubert Parent, architect en beeldhouwer, lid van de Koninklijke Academie  en kunstenaar van Zijne Pruisische Majesteit."

Aubert Parent, FECIT 1799

____________________________________________________________

Vogels die elkaar het hof maken

en

Slang op strooptocht

Het reliëf met de vogels die elkaar het hof maken is geschonken aan het Historisches Museum in 1902 door een lid van een oude Baselse familie. De slang  die het vogelnest plundert is geschonken aan het Museum in Basel in 1986. Het is vrijwel zeker dat deze twee reliëfs van Parent samen zijn verkocht geworden. 
Er is namelijk een kleine papieren nota op de achterkant van het reliëf dat in 1986 is verworven, deze kleine nota in inkt geschreven meldt :
"Exécuté par l'auteur de la grande Corbeille de fleurs accompagner de divers attributs qui se voit dans l'appartement du Roi au Château de Trianon. A. J. Parent, architecte, sculpteur a Valenciennes. Prix des deux 600 francs." Vertaald: Uitgevoerd door de maker van de grote bloemenmand met verschillende attributen die kan worden bezichtigd in het appartement van de koning in het Chateau Trianon. A. J. Parent, architect, beeldhouwer Valenciennes.

Toen Parent na 1813 in Valenciennes leefde, zijn de twee reliëfs waarschijnlijk gekocht door een vooraanstaande Baselse familie. Parent leefde vanaf 1792  geruime tijd in Basel en vond in Johann Rudolf  Forcart een rijke weldoener en Parents houtsnijwerk verwierf een grote belangstelling in vooraanstaande Baselse families. Kijk eens naar de prijs 600 Zwitserse Frank, dat moet een kapitaal geweest zijn tussen 1813-1835!
Als gevolg van verervingen zijn de reliëfs waarschijnlijk in verschillende families terecht gekomen en werden doorgegeven van generatie op generatie in Baselse families tot ze opnieuw werden verenigd in het Historisches Museum.

Het Historisches Museum in Basel

WEBSITE





Historisches Museum Basel
Direktion & Verwaltung
Steinenberg 4
CH - 4051 Basel
T +41 (0)61 205 86 00

Tekst Willem Van Dort en Patrick Damiaens

Pictures in this blogitem are and remain the property of the Historisches Museum in Basel and may not be reused without written permission.

http://www.patrickdamiaens.be