STOPZETTING VAN DE OPLEIDING ORNAMENTSNIJDEN | Instituut Don Bosco LUIK | Het verdwijnen van immateriëel erfgoed

De ontmanteling van de opleiding ornamentsnijden aan het Instituut Don Bosco te Luik.

SCHANDE !!
De teloorgang van een stukje Belgisch  Immateriëel Erfgoed en patrimonium.

Al 116 jaar is de opleiding  ornamentsnijden- Ornamentiek aan het Don Bosco Instituut- een unieke opleiding in ons land.  Zelf heb ik er 3 jaar mogen studeren ( van 1986 tot 1989). Aangezien het hoog aantal inschrijvingen was er zelfs een ingangsexamen nodig, er werden namelijk maar 12 studenten toegelaten .Deze afdeling ornamentsnijden behoort tot de absolute top ,'er zijn er maar enkele scholen van dit niveau te vinden in Europa'.  
De basis van deze afdeling die opgericht is in 1896 ligt natuurlijk in het versieren en decoreren van meubilair en interieur . De Luikse ornamentiek was voor velen een stijlperiode met toekomst, het verzekerde vele generaties van studenten van deze unieke opleiding van werk. 

Maar tijden veranderen, er was al een 15 tal jaar een mindere specifieke vraag voor 'Luikse Ornamenten' ,zodat ook de leraars houtsnijden aan het Don Bosco zich dienden aan te passen. Er kwam steeds vaker de vraag naar een 'ander' soort houtsnijwerk, voornamelijk restauraties van kerken en geklasseerde gebouwen waar decoratieve elementen dienden hersteld te worden, of dit nu gotische,  barok of andere stijlperiode was.

houtsnijatelier Don Bosco Liège 1927

Boetseren klei, Don Bosco Liège, 1951-1952

Sluiting van de afdeling.

Begin September 2011: de directie van Don Bosco besluit de ‘Section Sculpture’ te sluiten. Deze beslissing was, gegrond door het feit dat er op dat moment, slechts  9 leerlingen ingeschreven waren voor deze afdeling.  Op dat zelfde moment hadden andere afdelingen op deze school met hetzelfde probleem te kampen, maar de opleiding ornamentiek was de enige opleiding die gesloten werd. Waarom? De beslissing werd nooit gemotiveerd.

Maar hoe is het toch mogelijk dat zo'n gerenommeerde afdeling  van dit topniveau geen studenten meer had? In een gesprek in Brussel met de hoofdinspecteur ‘afdelingen hout’ is dit ook ter sprake gekomen, hij begreep het besluit ook niet, ‘we hadden namelijk , zoals elk jaar, opnieuw een positieve evaluatie gegeven, het ligt dus niet aan ons’ ‘Ik vind het namelijk ook bijzonder jammer ‘. 
Hoe kan men deze teloorgang verklaren?

Section Sculpture Don Bosco Liège

Ornamenttekenen, Don Bosco Liège

 

Slecht beleid?
De jaarlijkse tentoonstelling en ateliers in werking waren één van die weinige momenten waarvan alle afdelingen konden meeprofiteren. Het was de ideale plaats en het moment om jezelf en je métier te promoten en op deze wijze een nieuwe generatie studenten kon bezielen.Naar deze jaarlijkse expositie, traditioneel het eerste weekend van juni, werd reikhalzend uitgekeken in binnen- en buitenland. Inderdaad, ook het buitenland. 
Ik ga niet overdrijven maar er waren jaren bij dat het werkelijk over de koppen lopen was, onvoorstelbaar wat deze school te bieden had en met welke passie dit uitgedragen werd door de 'professeurs des ateliers', die maar al te goed wisten hoe belangrijk deze jaarlijkse tentoonstelling voor hun afdeling was.


In 2006 kwam er een nieuw management met een totaal ander beleid en die vond dat die jaarlijkse tentoonstelling, school in werking, exposities binnen en buiten de schoolpoorten niet in hun visie paste en dat het allemaal niet meer nodig was. ‘Waarom al die moeite doen, de leerlingen zullen toch wel blijven komen’. Die visie bleek totaal misplaatst. Je zag jaar na jaar de afdelingen in verval geraken, het aantal leerlingen-inschrijvingen achteruit lopen,  met als resultaat de sluiting van het paradepaardje ‘de section sculpture’.

In 2012 kwam er een nieuwe directie die verveeld zat met de fouten van hun voorgangers en die is dan met een alternatief gekomen voor de‘opgedoekte afdeling’; men heeft een opleiding ‘keukeninstallateur’ opgestart. Ik citeer de nieuwe directie ‘We passen ons voortdurend aan’ (Maandblad voor onderwijs KLASSE - nr.231). 

Terecht dat men zich aanpast, maar zit de installatiebranche te wachten op een opleiding waar Ikea het klaar speelt om het installeren van een keuken op 1 blaadje uit de doeken te doen? Tja, wat moet je er van denken en op zeggen?

De atelier houtsnijden Don Bosco, 2010

conclusie  

Reeds 22 jaar ben ik voltijds zelfstandig houtornamentist- houtsnijder en weet dus maar al te goed hoe belangrijk het is je bedrijf wereldwijd te profileren en mensen laten kennis maken met je passie en kunde. 
De hedendaagse samenleving verwacht dat men op het internet al de nodige informatie vinden kan. 
Don Bosco Liège had via multimedia en sociale media  de afdeling de nodige bekendheid kunnen geven bij het  aantrekken van nieuwe cursisten en had op deze manier een mondiale bekendheid kunnen verwerven, en dat is de plaats die het verdient. 
In de branche waar afgestudeerde ornamentsnijders terecht komen, is het werkterrein 'mondiaal'.
Ik ben er zeker van dat, 'had men optimaal gebruik gemaakt van pers, tentoonstelling, multimedia en de goede faam van de afdeling, men aan de verplichte 12 leerlingen was geraakt om de afdeling in stand te houden'. Maar het is zoals het gezegde 'Onbekend is onbemind'. 

 --------------------------------------------------------

Ik laat u nog even meegenieten
 van enkele foto's van de afdeling houtsnijden in betere tijden.

De afdeling houtsnijden Don Bosco Liège

---------------------------------------------------------------------

Juni 2013

Een tijdje geleden werd ik gecontacteerd door de bevoegde persoon die zich bezig hield met de ontmanteling van de afdeling met de vraag of ik geen interesse had in de werkbanken van deze prestigieuze afdeling te verwerven. Met enkele van mijn leerlingen houtsnijden trok ik dus richting Luik, bij het aankomen zagen we al dat de 'Section Sculpture' al gestript was van zijn 116 jarige geschiedenis, voorbeelden van ornamentiek uit gips en hout die terug te dateren zijn tot aan de oprichting van de afdeling in 1896, waren verdwenen.

Een uniek  archief aan fotomateriaal, dia's, boeken en tekeningen, dat al die jaren moeizaam was opgebouwd door de verschillende professeurs en studenten, alles was verdwenen. Je krijgt bijna de tranen in de ogen als je ziet hoe er omgesprongen wordt met ons erfgoed en patrimonium. Dit is het resultaat als onwetendheid de bovenhand krijgt. 

Het is maar goed dat al deze kennis en know-how voorgoed verloren is gegaan. We behoeven ons dan ook geen zorgen meer te maken over hoe onze kunstcollecties en ander erfgoed in de toekomst in stand gehouden moeten worden voor onze kinderen.

Je zou denken we hebben iets geleerd uit het verleden maar de geschiedenis herhaalt zich, een volgende generatie zal met veel weemoed terug denken aan hoe het was, wat men toen nog had en welke unieke kennis verloren is gegaan en natuurlijk wie toen die ondoordachte beslissing heeft genomen.

http://www.patrickdamiaens.be

Familiewapen in hout | Het FAMILIEWAPEN ODINK in hout gesneden | Familiewapenschild ODINK

Familiewapen Odink

Patrick Damiaens
Ornamentsnijder

Heraldische Familiewapens in hout.
Familiewapen  ODINK

Patrick Damiaens, Heraldische houtsnijder

Heraldische Familiewapens in hout gesneden is één van mijn specialiteiten. Het is steeds weer een persoonlijke uitdaging een familiewapen in hout te mogen snijden. Heraldiek is een zeer interessant onderwerp en ik kijk er ook altijd graag naar uit om aan een nieuwe opdracht voor een heraldisch wapen te mogen beginnen.

Je leert interessante mensen kennen die je boeien met elk 'hun' fascinerend familieverhaal of geschiedenis. En voor mij persoonlijk is het altijd fijn te horen dat ze mijn vakmanschap en kwaliteit enorm weten te waarderen.

Elk heraldisch wapen is anders. Meestal begint het met een voorbeeld als inspiratiebron dat in de vorm van een tekening, oude schets of fotomateriaal door de klant wordt aangeleverd.
In sommige gevallen kan het voorkomen dat het ontwerp voor het familiewapen niet zonder meer kan dienen als blauwdruk voor het snijden van het heraldische  wapen in hout.

Familiewapen Odink

Dat kan dan zijn omdat het ontwerp van klein formaat is, terwijl de klant een groot heraldisch paneel wenst. In dat geval dient het familiewapen opnieuw ontworpen te worden. Als men het kleine ontwerp domweg groter maakt kloppen de verhoudingen of de compositie niet meer. 

Meestal dient de compositie aangevuld te worden om de ruimtelijke indeling beter te benutten.
Het kan zijn dat er geen logica is in de opbouw van het helmkleed, en het komt ook voor dat het oorspronkelijke heraldisch ontwerp nooit bedoeld was om ooit uitgevoerd te worden in hout; immers, hout heeft zijn beperkingen.

Heel belangrijk ook is dat het reliëf past bij de afmetingen van het wapen.
Dit soort kleine en soms grotere  problemen proberen we samen met de klant op te lossen.

De Familie ODINK

Er is veel geschreven en gepubliceerd over diverse families Odink en met name oudere families zowel onder de naam Odink als onder de naam Odinck, Odijnck, Oedinck, Oeding, Oding, Oedinc, Odingh, Uding, Udink, Udonk. Kenmerkend voor het feit dat de naam op verschillende wijzen werd geschreven is een akte uit de 17^de eeuw waarin een voorvader in een akte optreedt en in deze akte zijn achternaam een groot aantal maal op een verschillende wijze geschreven wordt.
Diverse landgoederen en boerderijen waren bekend onder de naam Odinck en is er tevens een burcht Oeding nabij het Duitse Südlohn. Hoewel het niet meer te traceren is, is het is heel wel mogelijk dat de familie, doordat zij op één van de bedoelde locaties woonde, oorspronkelijk haar naam hieraan ontleend heeft.

Gelet op het bovenstaande lijkt voor de onderhavige familie Odink Gramsbergen als locatie van oorsprong in aanmerking te komen.

De Gramsbergense Odincks ontlenen hun naam middellijk of onmiddellijk aan het goed Odinck onder Collendoorn in het kerspel Heemse (ook daar wonen deze familie lang). Zo is er te Gramsbergen in het lidmatenboek vermeld:

“A(nn)o 1675 op Pinxteren Marregien Doerninck, dochter van Jan Doerninck Swaentien Beerents, mijne dienstmaagd Helle Heinsen, huisvrou van Derk Odinck ten Velde”.

---

Oorsprong van het wapen

In de archieven van het Historisch Centrum Overijssel zijn diverse afschriften van akten te vinden die door de generaties I, II en III zijn getekend.

In deze afschriften, die de letterlijke tekst van de origineel getekende akte weergeven, wordt melding gemaakt van het feit dat de respectieve heren Odink (burgemeesters en scholti (voorlopers van notarissen) deze na ondertekening van alle partijen met hun zegel gezegeld hebben.

Op één originele akte met lakzegel na zijn vooralsnog geen originele akten met (lak)zegels gevonden. De gevonden akte is een akte die op 12 februari 1793 door Derk Odink (III) is getekend.

Familie Odink

Het originele zegel betreft een huismerk in de vorm van een letter V / Romeinse cijfer 5 gaande over een omgekeerde letter V / Romeinse cijfer 5 met aan weerszijde alsmede aan de bovenkant gesierd door guirlandes. In plaats van een helm boven het wapen is een kroon gebruikt.

Papieren heraldiek

Het zegel stapt uit een periode die men ook wel de “papieren heraldiek” noemt. In de 17e en 18e eeuw ging de papieren heraldiek een "decadente" periode tegemoet waarin de schildvormen gewrongen en verwrongen barokke en rococo cartouches werden. De verhoudingen in grootte tussen schild, kronen, helmen en schilddragers werden uit het oog verloren en het schild kreeg soms zoveel figuren dat de hoofdregel van de heraldiek, de herkenbaarheid, verloren ging.

Huismerk

Een huismerk wordt door sommige schrijvers beschouwd als een niet-adellijk familiewapen dat erfelijk is. De overeenkomst in vorm met de oud-Germaanse runen is treffend maar er is geen historische verbinding aan te tonen; stilistisch zijn de huismerken ook verwant aan het spijkerschrift maar de overeenkomst berust in beide gevallen waarschijnlijk op de noodzaak om gemakkelijk in te krassen of aan te brengen vormen te gebruiken.

Vaak wordt aangenomen dat de personen die gebruik maakten van huismerken analfabeet waren. Voor wat betreft het moment waarop Derk Odink (I) reeds gebruik maakte moet echter geconstateerd worden dat hij en zijn nazaten, gelet op hun functie en dat zij met hun zegel de akten zegelde, geen analfabeten waren.

Aangenomen kan worden dat het huismerk al langer bestaat, maar zekerheid hierover is niet te geven.

Registratie

Na de vondst door één van de nazaten van de familie Odink van de akte die op 12 februari 1793 door Derk Odink (III) is getekend, is het wapen naar de richtlijnen van de heraldiek geregistreerd op 17 februari 2012.

---

Het snijden van een heraldisch familiewapen in lindehout.

De verschillende stappen.

Snijden van het dekkleed

Het  sculpteren kan beginnen

   

 

Het heraldisch familiewapen Odink in hout gesneden

Familiewapen in hout

Familiewapen in hout met de heraldische kleuren

 

Adellijke , Alliantiewapen en Familiewapens, stads en Gemeentewapens , emblemen voor verenigingen
 in hout gesneden.

U kunt de grootte, het reliëf , houtsoort en look zelf bepalen bij de realisatie van uw Wapen.

Elke uitvoering is  uniek.

 

http://www.patrickdamiaens.be