Het ontwerp
We beginnen steeds met het maken
van een ontwerp. De lindehouten spiegel die door ons atelier in 2019 werd
uitgevoerd was gebaseerd op een rococo spiegellijst die gemaakt of zullen we
zeggen gegoten was in een soort van giethars of polyester. Deze uitvoering hing
reeds 40 jaar in de woonkamer van mijn klant.
Als je iemand bent met een 'lange termijn' visie, dan is
polyester of giethars zeker geen goede investering: het is geen lang leven beschoren. Reeds
geruime tijd braken er kleine en middelgrote stukken van de spiegel af; de
gehele rococo spiegel was eigenlijk uit elkaar aan het vallen, hij was sprok
geworden.
Het item was dus aan vervanging toe en een mogelijke optie
voor de klant bestond erin om van het reeds bestaande model een (verbeterde) kopie in hout te laten maken.
Het ontwerpen van een tekening op papier
is steeds een plezierig en bijzonder creatief moment. Door een verbeterde
versie te maken kan de ontwerper de eventuele fouten en onvolmaaktheden opnieuw
vormgeven en het onlogisch lijnenspel van het origineel een ander karakter
geven, maar dit steeds met respect voor de stijlperiode.
De rococo spiegellijst met
ornamenten is bedoeld als decoratie boven een marmeren schouwmantel. Soms zie
je dit soort spiegels ook verwerkt in een houten trumeau, maar dit exemplaar is
ongeveer 2 meter hoog en 120 breed en bedoeld voor een woning in Nederland.
Tekening op het hout plaatsen
Het preparen van de lindehouten constructie
van de spiegel, het uitzagen en de verschillende bewerkingen met de bovenfrees
neemt al heel wat tijd in beslag. In elke fase in dit stadium is nauwkeurigheid
belangrijk. En dat begint reeds met het overbrengen van de tekening van de
spiegel op kalkpapier. Eens dit gebeurd,
wordt door middel van doorslagpapier of handfilm het ontwerp op het lindehout
overgetekend.
Denk eraan, deze tekening is erg
belangrijk en er dient zeker goed gecontroleerd (zowel op het kalkpapier als op
het hout) zorg ervoor dat alle lijnen van
het ontwerp aanwezig zijn. Niet onbelangrijk om te vermelden: een slecht
ontwerp of tekening kan enkel maar leiden tot een minderwaardig eindresultaat.
In deze creatieve fase is alles aan elkaar gelinkt: vergeet je iets of bereid je iets
slecht voor dan heeft dit gevolgen in een later stadium.
Praktische bevestiging
De vier afzonderlijke delen van de
rococo spiegel worden op plaatmateriaal verlijmd. Om ervoor te zorgen dat na
het beëindigen van het snijwerk het gesneden onderdeel van de spiegel
gemakkelijk terug los komt van het plaatmateriaal wordt tussen het hout van de spiegel en het
plaatmateriaal een krant of gewoon
papier verlijmd.
Waarom deze bevestigingstechniek?
Er zijn een aantal voordelen. Eén ervan is dat de onderdelen van de spiegel
uitgezaagd zijn en dat het bijzonder moeilijk is deze stukken op de traditionele
manier op de werkbank te installeren namelijk tussen 'stoothaken'. In deze fase zijn de
onderdelen van de spiegel nog steeds vlak en kan men op dat moment nog een
lijmklem gebruiken als tijdelijke bevestiging op de werkbank, maar na verloop van tijd zal dit
vlakke deel gemodelleerd worden en krijgt het haar uiteindelijke vormgeving en
is deze traditionele manier van bevestigen niet meer mogelijk. Daarom verlijmen
we het lindehout op een plaat. (plaatmateriaal naar keuze, blokplaat of MDF )
Op bepaalde delen van de spiegel kan
het snijwerk/ornamenten erg dun worden en fragiel. Door het hout op
plaatmateriaal te bevestigen hebben deze onderdelen een extra steun en zullen
niet zo gemakkelijk kunnen afbreken. Bovendien verkrijgen de onderdelen van de
spiegel waarop de ornamenten gesneden worden een betere stabiliteit. Nadat het
snijden van de ornamenten beëindigd is, verwijderen we heel eenvoudig het
plaatmateriaal van het lindehouten onderdeel. De krant of papier dat
diende als tussenlaag-bevestiging kan dan weggestoken/verwijderd worden mocht
de houtsnijder of klant dit wensen.
Een origineel
Zoals ik reeds vermeldde: de
creatie van de ornamenten gebeurt op basis van het nieuwe ontwerp op papier en het 40 jaar oude voorbeeld uit hars. Met een hoogtemeter nemen we cruciale maten en bepalende punten op het origineel en brengen deze referentie hoogtes over op het
lindehout. De grote lijst wordt als eerst gesneden en dient dan als referentie
voor en rococo vormgeving van de ornamenten. Deze ornamenten hebben specifieke
namen zoals rocaille, acanthusblad motief, agrafe, hanekam, etc... Elke stap in
het snijden van een ornament is belangrijk. We beginnen steeds met het bruut
vormgeven van het geheel en geleidelijk aan verfijnen we, totdat we tevreden
zijn over zowel de vormgeving als de afwerking. Als de zichtbare voorkant van
elk onderdeel - in dit geval vier stuks - klaar zijn, draaien we het stuk om en leggen het in een deken
om vervolgens de achterkant te kunnen snijden:
het overtollige hout achter het ornament wordt verwijderd en zo begint het rococo
ornament visueel een andere dimensie te krijgen. Je kijkt zijdelings niet meer tegen een massa
hout aan en alle aandacht kan nu naar
het ornament zelf gaan. Wat nu nog rest
zijn de vier overgangen van de onderdelen, zorgen dat lijstwerk en ornamenten
vloeiend in elkaar overgaan.
Deze rococo spiegellijst zal nog
van bladgoud worden voorzien, maar dat is een andere specialisatie die door een
andere vakman gedaan zal worden.
Rococo
De rococo stijl is een
Europese stijlperiode die haar hoogtepunt beleefde tussen 1730 en 1760. De naam
rococo is afgeleid van het Franse woord rocaille: een asymmetrisch schelpmotief
dat in het midden van de 18e-eeuw veel gebruikt werd op o.m meubilair, deuren, lambrisering, etc… . Het
woord rocaille gaat terug op de Franse woorden roc (rots) en coquilles
(schelpen) en geeft aan dat het vooral om een decoratieve stijl gaat.
De rococo ontstond in Frankrijk als reactie op de strenge classicistische
barok van rond 1700. De daarop volgende rococo-stijl kenmerkt zich door
sierlijkheid, elegantie, charme, geestigheid en speelse erotiek. De stijl bleef
ruim zeventig jaar populair in de achttiende eeuw. Daarna diende de stijl van
het neoclassicisme zich geleidelijk aan en verdween de stijl van het rococo.
Zoals veel stijlen hun naam hebben
gekregen in de kunstgeschiedenis, was ook de benaming rococo in eerste
instantie spottend bedoeld. Het woord refereert aan decoratieve schelpvormen
uit de barok. Ondanks de vele opdrachten, kregen de kunstenaars van het rococo
veel kritiek te verduren. Tegenstanders vonden dat hun kunstwerken inhoudelijk
gezien niet serieus genoeg waren. Bovendien zou het te veel in dienst staan van
de decadente hogere klasse. Het rococo werd daarom vooral beschouwd als een
decoratieve stijl.
Ik zou zelfs zeggen dat de houten uitvoering beter is dan de originele. De bloemen en bladeren zijn beter uitgewerkt en vertonen die typische nervenstructuur die meer schaduw en diepte geeft aan de vorm. Hopelijk zal dit niet verdwijnen door bedekken met bladgoud. Uitstekend gemaakt! Voor de rest vind ik het alleen maar spijtig dat er in ons onderwijs geen plaats meer is voor die prachtige tekeningen met de hand.
BeantwoordenVerwijderen